تأثير تنش كم‌آبي بر ويژگي‌هاي گياهي كاسني (Cichorium intybus L.) در تاريخ‌هاي كاشت متفاوت

Effect of water deficit stress on traits of chichory (Cichorium intybus L.) in different planting dates

به‌منظور بررسی اثر تنش كم‌آبی و تاریخ كاشت بر برخی صفات كاسنی (Cichorium intybus L.)، آزمایشی به‌صورت كرت‌های خردشده در قالب طرح پایه بلوك‌های كامل تصادفی با سه تكرار در سال 91-90 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل چهار سطح آبیاری 100، 75، 50 و 25 درصد تبخیر و تعرق گیاه مرجع (ET0) به‌عنوان كرت اصلی و سه تاریخ كاشت (26/12/90، 14/1/91 و 7/2/91) به‌عنوان كرت فرعی بودند. نتایج آزمایش نشان داد تنش كم‌آبی كلیه صفات بجز نسبت وزن خشك ریشه به اندام هوایی را تحت تأثیر قرار داد. به‌طوری كه بیشترین ارتفاع بوته، طول، قطر و تعداد انشعابات ریشه، عملكرد خشك اندام هوایی، عملكرد خشك ریشه، ماده خشك كل (زیست‌توده) و نسبت وزن خشك ریشه به اندام هوایی از تیمار آبیاری معادل ET0 100% و بیشترین بازدهی مصرف آب از تیمار آبیاری معادل ET0 25% بدست آمدند. مقایسه میانگین‌ها نشان داد كه تاریخ كاشت26 اسفند در كلیه صفات بجز نسبت ریشه به اندام هوایی، بیشترین مقدار را داشت. اثر متقابل عوامل نیز بر تعداد شاخه جانبی، عملكرد خشك ساقه، عملكرد خشك اندام هوایی، عملكرد خشك ریشه و بهره‌وری آب معنی‌دار شد. به‌طور كلی، كاشت كاسنی در اواخر اسفند ماه، به‌دلیل تعداد چین بیشتر، از عملكرد و بهره‌وری آب بیشتری برخوردار بود. همچنین تیمار آبیاری معادل ET0 50% در تاریخ كاشت 26 اسفند به دلیل آن كه از نظر ماده خشك كل با تیمار آبیاری معادل ET0 100% در این تاریخ كاشت تفاوت معنی‌داری نداشت، به‌ویژه در شرایط كمبود رطوبت، قابل توصیه است.

In order to study the effect of drought stress and planting date on some traits of chichory (Cichorium intybus L.), an experiment was conducted in a split plot design using randomized complete blocks design with three replications at the Agricultural Research Center of Islamic Azad University, Birjand Branch in 2011-2012. The factors included were irrigations levels (%100, %75, %50 and %25 ET0) and planting date (16 March, 2 April and 26 April). Results showed that all traits were significantly affected by drought stress, except R/S. The highest plant height, root length, width and branches number, shoot dry yield, root dry yield, total dry biomass, R/S were achieved under %100 ET0 and the highest water productivity was achieved under %25 ET0. According to mean comparisons, the highest values for all traits, except R/S, were recorded for the planting date of 16 March. The interaction effects of factors were also significant for branches number, stem dry yield, shoot dry yield, root dry yield and water productivity. Totally, the highest yield and water productivity were obtained for the planting date of 6 March. In addition, no significant difference was recorded between the treatments of %50 ET0 and %100 ET0 in 16 March in terms of total dry biomass. Therefore, %50 ET0 could be recommended especially in water deficit condition.