ارزيابي روشهاي مختلف تغذيه‌اي خاك بر خواص خاك، جذب عناصر و عملكرد كمّي و كيفي گياه دارويي رازيانه (Foeniculum vulgare Miller.)

Effect of different soil fertilizing methods on soil properties, nutrient uptake and quanitative and qualitative yield of fennel (Foeniculum vulgare Miller.)

به‌منظور بررسی اثر كودهای شیمیایی و زیستی-آلی بر برخی خصوصیات فیزیكی و غلظت عناصر در خاك و گیاه و عملكرد كمّی دانه و اسانس رازیانه (Foeniculum vulgareMiller.)، آزمایشی به‌صورت فاكتوریل با استفاده از فاكتورهای كود شیمیایی در 3 سطح (N0-P0-K0، N60-P60-K48 و N120-P120-K96 كیلوگرم در هكتار) و كود زیستی-آلی در 6 سطح (بدون مصرف كود، تركیب بیوسوپرفسفات و نیتروكسین، نیتروكسین، بیوسوپرفسفات، كمپوست ضایعات نیشكر و بیوسولفور) در قالب طرح پایه بلوك‌های كامل تصادفی با 18 تیمار و 3 تكرار در سال زراعی 90-1389 به اجرا درآمد. نتایج نشان داد كه تأثیر كود شیمیایی بر كلیه صفات مورد اندازه‌گیری بجز جرم مخصوص ظاهری، تخلخل خاك و عملكرد اسانس معنی‌دار بود. كود زیستی-آلی نیز بجز درصد اسانس بر كلیه صفات مورد اندازه‌گیری تأثیر معنی‌داری داشت. همچنین میزان فسفر دانه، جرم مخصوص ظاهری خاك و درصد تخلخل خاك تحت تأثیر برهم‌كنش تیمارها معنی‌دار شد. براساس مقایسه میانگین تیمارها به‌ترتیب بیشترین و كمترین عملكرد دانه (66/237 كیلوگرم در هكتار) و (15/103 كیلوگرم در هكتار) و عملكرد اسانس (46/6 كیلوگرم در هكتار) و (63/2 كیلوگرم در هكتار) با كاربرد كمپوست ضایعات نیشكر همراه با N120-P120-K96 كیلوگرم در هكتار كود شیمیایی و تیمار بیوسولفور بدون مصرف كود شیمیایی بدست آمد. همچنین تیمار كمپوست ضایعات نیشكر همراه با N120-P120-K96 كیلوگرم در هكتار كود شیمیایی بیشترین درصد نیتروژن دانه (61/2%) و درصد فسفر دانه (33/0%) و تیمار شاهد كمترین میزان این صفات را داشتند. در مجموع با توجه به این كه بین سطح كودی N120-P120-K96 وN60-P60-K48 كیلوگرم در هكتار اختلاف آماری وجود نداشت، تیمار كمپوست ضایعات نیشكر همراه با N60-P60-K48 كیلوگرم در هكتار كود شیمیایی برای زراعت این گیاه در شرایط آب و هوایی اهواز پیشنهاد می‌شود.

In order to study the effects of chemical and biological fertilizers on soil physical properties, nutrient uptake, nutrient concentration in soil and plant and seed yield and essential oil of fennel (Foeniculum vulgare Miller.), a field experiment was conducted in Agricultural Faculty of Shahid Chamran University in 2011. Trial study was carried out as two-ways factorial in a randomized complete block design (RCBD) with three replications. Chemical fertilizer at three levels (C1=0-0-0 kg/ha NPK, C2=60-60-48 kg/ha NPK and C3=120-120-96 kg/ha NPK) was the first factor, and different biological fertilizers at six levels (B1=control, B2=Biosuperphosphate+Nitroxin, B3=Nitroxin, B4=Biosuperphosphate, B5=Biosulphur and B6=Sugar cane waste compost) were the second factor. Results showed that chemical fertilizer had significant effect on all traits except soil bulk density, soil porosity and essential oil yield. The interaction of chemical fertilizer and biological fertilizer was significant for seed phosphorus, soil bulk density and soil porosity percentage. The highest grain yield (237.66 kg/ha) and essential oil yield (6.46 kg/ha) was found at sugar cane waste compost in combination with 120-120-96 kg/ha NPK and the lowest grain yield (103.15 kg/ha) and essential oil yield (2.63 kg/ha) was obtained at bio sulfur without chemical fertilizer application, respectively. Also, sugar cane waste compost in combination with 120-120-96 kg/ha NPK had the highest grain nitrogen (2.61%) and phosphorus (0.33%), respectively. The lowest was obtained at control treatment. Totally, the results suggested that the sugar cane waste in combination with 60-60-48 kg/ha NPK was the best treatment for fennel cultivation.