اثر تنش كم آبي و محلول پاشي ايندول استيك اسيد در مراحل مختلف رشد دانه بر عملكرد و خصوصيات جوانه زني بذور توليد شده ارقام گندم نان

تنظیم كننده های رشد گیاهی از مهمترین عوامل موثر در شكل­گیری عملكرد دانه محسوب می شوند. با این وجود نقش های فیزیولوژیك آنها به طور كامل شناسایی نشده است. از طرف دیگر تنش خشكی از عوامل اصلی كاهش تولید محصولات زراعی است و علاوه بر افت عملكرد بر خصوصیات جوانه زنی نیز تاثیر می گذارد. به همین منظور، آزمایشی در دو بخش مزرعهای و آزمایشگاهی در پردیس كشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی كرمانشاه طی سال­های 89-1388 و 90-1389 در قالب اسپلیت پلات فاكتوریل بر پایه بلوك های كامل تصادفی با سه تكرار اجرا شد. آبیاری در دو سطح شامل بدون تنش و تنش كم آبی (قطع آبیاری پس از گرده‌افشانی تا رسیدگی فیزیولوژیكی) به عنوان كرت اصلی مد نظر قرار گرفت و تركیب ارقام گندم پیشتاز و مرودشت، 336 و DN-11همراه با تیمارهای محلول­پاشی ایندول استیك اسید (با غلظت 50 میكرومولار) در سه سطح شامل شاهد، اوایل مرحله تقسیم سلولی(گرده­افشانی) و پرشدن دانه­ (14 روز پس از گرده­افشانی) دركرتهای فرعی قرار گرفتند. در شرایط بدون تنش عملكرد دانه رقم مرودشت بیشتر از دیگر ارقام بود. كاهش شدید عملكرد دانه در این رقم طی تنش كم­آبی نشان داد كه حساسیت این رقم نسبت به تنش كم­آبی بیشتر از سایر ارقام است و كمترین كاهش عملكرد دانه طی تنش رطوبتی مربوط به رقمDN-11بود. محلول­پاشی ایندول استیك اسید در ابتدای تقسیم سلولی دانه­های در حال رشد، موجب افزایش معنی­دار عملكرد دانه شد كه در این شرایط بیشترین افزایش عملكرد دانه در رقم مرودشت دیده شد. ولی اعمال این تیمار در مرحله پرشدن دانه چنین اثری نداشت. بذور بدست آمده از مزرعه در آزمایشگاه از نظر خصوصیات جوانه­زنی مورد بررسی قرار گرفتند و نتایج نشان داد كه طول ریشه­چه و درصد جوانه­زنی تحت تاثیر تنش كم­آبی قرار نگرفتند و به غیر از پارامترهای نسبت ساقه­چه به ریشه­چه و سرعت جوانه­زنی كه طی تنش افزایش یافتند بقیه پارامترهای كاهش چشمگیری نشان دادند. مقایسه میانگین اثر محلول­پاشی ایندول استیك اسید مخصوصاً در ابتدای پرشدن دانه بیانگر اثر معنی­دار آن بر خصوصیات جوانه­زنی بود به طوری­كه سبب افزایش صفات جوانه­زنی گردید. با توجه به نتایج به دست آمده احتمالاً اكسین با تاثیرگذاری بر كیفیت بذور تولید شده و نه افزایش كمیت (وزن دانه) موجب اثرات مثبت بر خصوصیات جوانه­زنی شده است.