اثرات مقدار و زمان مصرف نيتروژن بر عملكرد محصول و خصوصيات كمّي گياه دارويي كارلا (Momordica charantia L.)

Effects of amount and timing of nitrogen application on yield production and quantitative charcteristics of karela (Momordica charantia L.)

به‌منظور بررسی اثرات مقدار و زمان مصرف كود نیتروژن بر عملكرد و اجزای عملكرد گیاه دارویی كارلا (Momordica charantia L.)، آزمایشی به‌صورت كرت‌های خرد شده و در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی با سه تكرار در سال 1390 در مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی استان سیستان و بلوچستان واقع در شهرستان زابل اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل سه سطح كود نیتروژن به میزان 75 =N1، 150 =N2 و 225 =N3 كیلوگرم نیتروژن در هكتار از منبع اوره به‌عنوان عامل اصلی و سه زمان مصرف شامل: T1= 2/1 در مرحله 3 تا 4 برگی و 2/1 در مرحله قبل از گلدهی، T2= 2/1 در مرحله 3 تا 4 برگی و 2/1 در مرحله شروع میوه‌دهی و T3 = 3/1 در مرحله 3 تا 4 برگی، 3/1 در مرحله قبل از گلدهی و 3/1 باقیمانده در مرحله شروع میوه‌دهی به‌عنوان عامل فرعی لحاظ گردید. نتایج نشان داد كه نیتروژن تأثیر معنی‌داری (p < 0.01) بر عملكرد محصول و میزان زیست‌توده تولیدی در گیاه كارلا دارد. با افزایش سطح نیتروژن از 75 تا 225 كیلوگرم نیتروژن در هكتار میزان عملكرد و مقدار زیست‌توده افزایش یافت. افزایش عملكرد محصول معادل 1/63% بود. طول بوته، تعداد شاخه‌های جانبی، تعداد میوه در بوته، تعداد دانه در میوه، طول و قطر میوه ازجمله اجزای عملكرد محصول بودند كه نیتروژن تأثیر معنی‌دار و مثبتی بر آنها داشت و سبب افزایش آنها گردید. زمان استفاده از كود نیتروژن تنها بر عملكرد محصول، میزان زیست‌توده تولیدی، تعداد میوه در بوته و قطر میوه تأثیر معنی‌دار داشت. به‌طوری كه بیشترین عملكرد محصول با تقسیط 2/1 نیتروژن در مرحله 3 تا 4 برگی و 2/1 بقیه در مرحله شروع میوه‌دهی حاصل گردید.

In order to study the effects of rate and time of nitrogen application on yield and yield components of karela (Momordica charantia L.), a field experiment as split plot design with three replications was conducted in 2011 at Research Center for Agriculture and Natural Resources of Sistan. The treatments consisted of three levels of nitrogen fertilizer, obtained from urea source, at the rate of N1=75, N2=150 and N3=225 kg N.ha-1 as main plot, and three time application including: T1=1/2 at 3 and 4 leaves and 1/2 before flowering, T2= 1/2 at 3 and 4 leaves and 1/2 after fruit to start and T3=1/3 at 3 and 4 leaves, 1/3 before flowering and 1/3 after fruit to start were used as sub plot. Results showed that nitrogen application had significant effect on the yield and amount of biomass production (p < 0.01) in karela. By increasing nitrogen level from 75 to 225 kg N.ha-1, yield and biomass values increased. The amount of yield increased about 63.1%. Nitrogen treatment had positive and significant effect on yield components including plant height, number of lateral branches, number of fruits per plant, number of seeds per fruit, the length and diameter of fruit. Timing of nitrogen application had only significant effect on yield, the amount of biomass production, number of fruits per plant, length and diameter of fruit. The maximum yield of karela was obtained at T2 treatment.