ارزيابي تعيين رويكرد سياسي در نابرابري شهري- ناحيه اي ( مطالعه موردي: خراسان شمالي)

Urban political approach in the assessment of regional inequality,Case Study: North Khorasan

چكیده در چند دهه اخیر دولت ها به منظور تسهیل در امر برنامه ریزی توسعه و امكان كنترل بیشتر بر فضای محلی- ناحیه ای، سعی بر كوچك سازی فضاها داشته اند و در راستای چنین هدفی تقسیمات سیاسی-اداری در فضای ناحیه ای و منطقه ای صورت گرفته است. قدرت داخلی دولت ها، مهمترین عامل در تصمیم گیری های سیاسی و امور سیاسی آنها به شمار می رود و در دراز مدت، باعث تغییراتی در سیستمهای شهری و نظام سلسله مراتب شهری می شود. همواره درایران بین مركزیت اداری - سیاسی و تمركز قدرت و سرمایه رابطة مستقیم وجود داشته است. زیرا دولت به عنوان عنصرشهری قدرتمند در رشد وتوسعه شهری یابه تعبیر بهتر توسعه شهرنشینی و شهرگرایی نقش اساسی داشته و دارد. هدف اصلی این مقاله، ارائة تحلیل رویكرد سیاسی دولت و برخی نتایج آن در شناخت عدم تعادل شهری- ناحیه ای استان خراسان شمالی بعد از گذشت ده سال از زمان تقسیم خراسان است. در این پژوهش سعی شده است به منظور شناخت نابرابری شهری- ناحیه ای از مدلهای كمی و نرم افزارهای آماری استفاده و معیارهای انتخابی (اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، بهداشتی، كالبدی) مورد آزمون قرار گیرد. روش پژوهش از نوع «توصیفی- تحلیلی» است. نتایج حاصله نشانگر آن است كه براساس مدل ضریب تغییرات(cv) و تعیین z شهرستان های منطقه، شهرستان بجنورد در6 معیار از11 معیار انتخابی رتبه اول را داراست و مقدار z آن (57/8 )، فاصله آشكاری با شیروان به عنوان شهرستان دوم استان، (54/3–) داراست. از این رو نتیجه ارزیابی ناحیه ای، بیانگر ارتقایابی شهر بجنورد و تأثیر بیشتر تحولات سیاسی بر پدیدة نخست شهری بوده است. تحلیل حاضر با استفاده از مدل رتبه- اندازه به انجام رسیده و به وضوح گویای آن است كه بجنورد با كاركرد سیاسی- اداری، مركزیت خود را تحكیم نموده و تحولاتی ساختاری را در پی داشته است.

In the last few decades, to facilitate planning, development and to control local-regional spaces more, the governments sought to minimize the spaces. In order to realize this goal, they have performed political-official divisions in a local and regional background. The power of states is the most important factor in political decisions and political affairs and cause changes in urban systems and urban hierarchies in the long run. There has always been a direct relationship between the administrative-political centrality and the concentration of power and capital in Iran. The reason is that the government has had and has a powerful role in urban development and urbanization as a strong urban element in urban development. This paper has tested the selected indices (including social, economical, cultural, hygienic and physical) using analytic, descriptive method, quantitative models and statistical software. The result of this research indicates an inequality among cities especially the significant gap that exists between Bojnourd and other cities of the regions to be studied. Using change variance (CV) model and marking Z of the cities of the region, it is determined that the Bojnourd city itself places first according to 6 indices from among 11 selected indices and also there exists a clear gap between Bojnourd with amount of Z 8.57 and the second city of the region, that is Shirvan, with amount of Z-3.54. The result of regional evaluation suggests that promotion and political changes have had the most influence on the primary urban phenomenon. The research has been carried out using rank-size model and shows that Bojnourd with its official-political function has strengthened its centrality and its population density has put it at the beginning of urban hierarchy of the region and has led to structural changes.