انديشه‌هاي كلامي در باب توحيد در آرا اعتقادي بها ‌ولد

The concept of Towhid (monotheism) in Baha Walad’s Thoughts

كلام و عرفان از امّهات علوم اسلامي به شمار مي روند و هر چند در روش اختلاف دارند و هر يك از منظر خاص خود به طرح مباحث ديني پرداخته اند، در موضوعات متعدد مشتركند. «بها ولد» كه از عارفان قرن ششم و هفتم هجري است، از جمله عارفاني است كه در «معارف»، اثر يگانه اش كه تنها راه شناخت شخصيت علمي و معنوي اوست، ضمن بيان انديشه هاي عرفاني خود نيم نگاهي نيز به مباحث اعتقادي و كلامي داشته است. بها ولد از پايگاه يك عارف و عالم اشعري و با پيروي از روش عرفاني به طرح موضوعات كلامي پرداخته و به حل مشكلات ديني در اصول عقايد از قبيل توحيد، اسما و صفات الهي، جبر و اختيار، امكان رويت خدا، تعدد اديان و... توجّه كرده است. طرح مباحث مختلف كلامي از سوي بها ولد، متاثر از بعد عرفاني شخصيت وي است. او تحت تاثير روش‌شناسي و معرفت شناسي عرفاني و بدون تعصب ورزي بر مذهب كلامي خويش، با ظرافت و مهارت، مباحث مهم كلامي را تبيين كرده است. بر اين بنياد، نزديكي و هماهنگي روش عرفاني و كلامي در انديشه بها ولد، علي رغم تمايز و اختلاف ذاتي آنها قابل توجه است.

Kalam and mysticism are very important in Islamic sciences. Although they have different methodology and each introduces the religious topics in its own way, they share lots of subjects. Baha Walad, who is a sixth century mystic, is one of the mystics whose unique work, “Maaref” represents the only clues that help to know his scientific and spiritual character, and in this work in addition to presenting mystic thoughts, he has mentioned some beleifs and Kalami thoughts. Baha Walad following mystical method has introduced Kalami topics as a mystic and an Ash?ari scholar, and he paid attention to find solutions for religious problems regarding some principles like monotheism, names and attributes of God, theological determinism and free will, possibility of visiting god, multiplicity of religions,… .