دگرگوني ويژگي‌هاي ريخت‌شناسي ريشه و اندام هوايي نخود در تنش خشكي و تيمارهاي قارچ-ريشه آربسكولار و ريزوبيوم

Change in morphological properties of root and aerial parts of chickpea under drought stress, arbuscular mycorrhizal fungi and rhizobium treatments

براي بررسي پيامد كاربرد قارچ ميكوريز آربسكولار (گلوموس موسه و گلوموس اينتراراديسز) و باكتري مزوريزوبيوم سيسري در سه سطح رطوبتي ]28% (ظرفيت زراعي)، 15% (مكش 5 بار) و 9% (مكش 10 بار)[ بر ويژگيهاي ريختشناسي ريشه و اندام هوايي نخود، يك آزمايش فاكتوريل در شرايط گلخانهاي در خاك سترون در قالب طرح كاملاً تصادفي انجام شد. نتايج نشان داد كه خشكي خاك بر شمار غلاف، شمار دانه، وزن تر و خشك ريشه و اندام هوايي، بلندي بوته، درازي و حجم ريشه پيامد چشمگير داشت. كاربرد مزوريزوبيوم بر شمار گرهها، شمار غلاف، شمار دانه، وزن تر و خشك ريشه و اندام هوايي، بلندي بوته، درازي و حجم ريشه و كاربرد ميكوريز گلوموس موسه نيز بر بلندي بوته پيامد چشمگير داشت. برهمكنش رطوبت و ميكوريز و همچنين ميكوريز و ريزوبيوم بر وزن تر و خشك اندام هوايي معنيدار شد. پيامد برهمكنش رطوبت و باكتري ريزوبيوم تنها بر شمار گرهها معنيدار شد. نظر كلي، بيشترين وزن تر و خشك اندام هوايي (به ترتيب 6/44 و 53/10 گرم) در تيمار مايهزني نخود با گلوموس موسه و ريزوبيوم در رطوبت ظرفيت زراعي بهدست آمد و همچنين گلوموس موسه هم در تنش خشكي و هم در نبود تنش، نسبت به گلوموس اينتراراديسز، كاراتر بود.

To evaluate the effect of arbuscular mycorrhizal (AM) fungi (Glomus mosseae and Glomus intraradices) and Mesorhizobium Ciceri bacteria at three soil moisture levels [28% (field capacity, FC), 15% (5 bar suction) and 9% (10 bar tension) by weight] on morphological properties of root and aerial parts of chickpea, a greenhouse factorial experiment, arranged as a complete randomized design, was conducted in a sterilized soil. Results showed that moisture treatment had significance effect on number of pods, number of seeds, fresh and dry weight of root and aerial parts, plant height and root length and volume. Application of Mesorhizobium was effective on number of nodes, number of pods, number of seeds, fresh and dry weight of root and aerial parts, plant height, root length and volume. Glomus mosseae had significant effect on plant height. Interaction of moisture and AM fungi was significant on fresh and dry weight of root and aerial parts. Interaction effect of Mesorhizobium and soil moisture was only significant on number of nodes. In general, the highest fresh and dry weight of aerial parts (44.6 and 10.53 grams, respectively) was obtained by inoculation of chickpea by rhizobium bacteria and Glomus mosseae at FC moisture level, and AM fungi Glomus mosseae was more efficient compared to Glomus intraradices in both drought stress and without stress conditions.