مطالعه موردي يخ‌زني هواپيما در مسيرهاي مختلف پروازي در ايران

A Case Study on the Aircraft Icing in Various Flight Pathways in Iran

يخ‌زني هواپيما يعني تشكيل يخ روي سطح هواپيماي در حال پرواز كه يكي از عمده‌ترين حوادث در هوانوردي مي‌باشد. يخ‌زني جز پديده‌هاي جوي است كه از نظر نوع و ميزان شدت، كاملاً قابل پيش‌بيني نيست. در اين مطالعه رخداد يخ‌زني‌هاي گزارش‌شده توسط خلبانان بررسي شده است. علاوه بر گزارش‌هاي خلبان، گزارش‌هاي هواشناسي، نقشه‌هاي فشار سطح‌زمين و ارتفاع ژيوپتانسيلي ترازهاي 850 و 500 ميلي‌بار و نمودارهاي نيم‌رخ دما، رطوبت و باد (نمودار Skew-T) استفاده گرديد. سپس با تحليل نقشه‌هاي هواشناسي و بررسي الگوهاي همديدي موثر بر يخ‌زني، شدت يخ‌زني با استفاده از محتواي آب ابر، محاسبه ي ارتفاع سطح يخ‌بندان با استفاده از دماي سطح‌زمين، بررسي چگونگي رخداد يخ‌زني با استفاده از روش -8D و شاخص‌هاي پايداري در زمان‌هاي مورد نظر محاسبه گرديد. نتايج نشان مي‌دهد كه بيشترين يخ‌زني‌ها در ماه آوريل بوده و الگوهاي همديدي موثر در ايجاديخ‌زني بر روي كشور، در بيشتر موارد كم‌فشارهاي ديناميكي است و يخ‌زني‌ها در مناطقي كه ناوه و جبهه‌ي سرد فعاليت دارند، رخ داده‌اند. يخ‌زني‌هاي شديد همراه با ابرهاي كومه‌اي با گسترش قايم زياد (Cb) همراه بوده است. همچنين روش -8D براي يخ‌زني‌هاي شديد كه در ماه‌هاي آوريل رخ داده، مناسب بوده است.

Deposition of ice on external surfaces of flying airplanes is one of the major meteorological aviation hazards. Icing is an atmospheric phenomenon, which is not easily predicted. In this study, a number of reported icing cases by pilots were investigated. Moreover meteorological reports, weather charts corresponding to ground surface and 500 & 850 Millie-Bar Pressure levels plus upper air sounding data were studied. Analysis of weather charts and synoptic patterns effective on icing, verification of icing intensity using liquid water content of clouds, determination of freezing level height based on surface temperature and applying -8D method for occurrence of icing and also the instability indices were studied. The results indicate that the maximum number of icing events occurred in April, while the most intensive icing events occurred in January and April. In most cases, the dynamical low-pressure levels, synoptic patterns, trough and cold frontal regions are the most probable patterns for icing to occur over the country. Intensive icings are associated with deep cumulonimbus (CB) clouds with high extension. Moreover the -8D method is an acceptable procedure in determination of severe icing possibility in Jan & Apr, while in other cases the method does not seem to indicate good results in determining icing possibility in the corresponding surfaces reported by pilots.