اثر هنري و جهان تجربي: هنر هم چون منتقد جامعه در انديشه ي آدورنو

تئودور آدورنو از جمله فيلسوفاني است كه هنر جايگاه بسيار والايي در انديشه ي او دارد و به جرأت ميتوان گفت بدون درك درست آراء او در باب هنر نميتوان چندان چيزي درباره ي انديشه هاي او به چنگ آورد. اين ارتباط ميان آراء زيبايي شناختي و كليّت انديشه در مورد فيلسوفاني چون كانت و هگل نيز صادق است. ميتوان گفت مهمترين دغدغه ي آدورنو درباره ي هنر، رابطه ي ديالكتيكيِ اثر هنري با جهان تجربي، جهان روزمره و وضعيت موجود است. چرا كه به زعم آدورنو هنر تنها ساحتي است كه تا حدّي توانسته است از مناسبات متحجّر جهان سرمايه داري بگريزد و پناهي براي آزادي (هرچند مشروط) باشد. تنها در هنر است كه هنوز ميتوان صداي درد و رنج واقعي را شنيد. درد و رنج زيستن در جامعه اي شي ء شده كه جايي براي زندگيِ واقعي باقي نگذاشته است. بحث جامع و كامل درباره ي آراء آدورنو در اين باب در مقاله ي كوتاه موجود نميگنجد. سعي بر آن است تا به مهمترين مباحثي كه در اين باب در نوشته هاي آدورنو مطرح شده است پرداخته شود و مسأله ي هدايت كننده، راههايي است كه هنر از طريق آن وضعيت موجود را به نقد ميكشد. در بخش اول به مفهوم صنعت فرهنگ پرداخته شده است تا آن چيزي كه آدورنو در تقابل با هنر خودآيين قرار ميدهد روشن شود. در بخش دوم رابطه ي ديالكتيكيِ اثر هنري و جهان تجربي به بحث گذاشته شده و در بخش پاياني به مباحث مربوط به فرم و محتواي اثر هنري و رابطه ي اين دو با نقد جامعه پرداخته شده است.