اهميت ارتباطي - تجاريِ راه عتبات عاليات در رونق شهر كرمانشاه در دوره قاجار با تكيه بر شواهد تاريخي و باستان شناسي موجود

راه ها از ديرباز نقش مهمي در شكل گيري شهرها و شكوفايي تمدن ها داشته اند. شهر كرمانشاه در طول تاريخ به سبب اهميت ارتباطي در قرون قبل از اسلام با عبور جاده شاهي و در قرون پس از اسلام با عبور شاهراه خراسان از آن، همواره مورد توجه بوده است. در دوره قاجار راه كاروان رو خراسان كه با عنوان «راه عتبات عاليات» مطرح مي شود، نقش مهمي در توسعه و رونق تجارت، صدور و ورود كالاهاي خارجي، تعاملات دولت هاي عثماني و قاجار، عبور زوار و حمل جنازه ها داشته است. موارد ياد شده بر ضرورت توجه به موضوع دلالت دارد و با توجه به اينكه اهميت راه عتبات عاليات و نقش آن در شكوفايي شهر كرمانشاه در دوره قاجار تاكنون بررسي نشده، انجام پژوهشي مستقل در اين زمينه لازم و ضروري است. بنابراين پژوهش حاضر در مي كوشد اهميت راه عتبات عاليات در شكوفايي و رونق شهر كرمانشاه در دوره قاجار را بررسي و مناسبات سياسي دولت هاي قاجار و عثماني را در زمينه برخورد با زائران و حمل جنازه ها تحليل كند. نتايج پژوهش نشان مي دهد كه راه عتبات با كاركردي چند منظوره اعم از تجاري (صادرات و واردات كالا)، مذهبي (زوار عتبات عاليات و حمل اجساد) و ارتباطي (كاروان رو) نقش مهمي در توسعه شهر كرمانشاه در دوره قاجار داشته است؛ چنان كه بازار توسعه يافته در مسير حركت كاروان هاي عتبات عاليات عامل مهم رونق شهر در اين دوره بوده است. به علت اهميت ياد شده، شاهزادگان قاجاري حاكم كرمانشاه پس از تعامل با دولت عثماني تمهيدات لازم را جهت امنيت زوار و تجار عازم عتبات عاليات و بغداد فراهم نموده اند