پديد آورندگان :
روستا، عطيه دانشگاه تربيت مدرس تهران - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت , آقاعليخاني، مجيد دانشگاه تربيت مدرس تهران - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت , مختصي بيدگلي، علي دانشگاه تربيت مدرس تهران - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت
كليدواژه :
روغن , حاصل‌خيزي خاك , تغذيه شيميايي , نيتروكسين , ورمي‌كمپوست
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: گياه كتان در سالهاي اخير در زير مجموعه گياهان فراموش شده قرار گرفته است در صورتي كه ارزش اقتصادي و دارويي شايان توجهي دارد. از اينرو شايسته است ضمن تلاش براي افزايش عملكرد دانه و بهبود شاخص هاي كيفي محصول تا حد امكان از كاربرد نهاده هاي شيميايي كاسته شود. كاربرد كود شيميايي نيتروژن عملكرد دانه و روغن كتان را در مقايسه با تيمار شاهد به ترتيب به ميزان 37% و 21% افزايش داد. گزارش هاي بسياري درباره مقايسه نظام هاي كودي و تاثير مثبت كود آلي بر افزايش عملكرد دانه گياهان زراعي وجود دارد. از جمله مي توان به بهبود قابل ملاحظه‌ي غلظت فسفر در دانه و جذب كل آن در گياه بادام زميني در اثر كاربرد ورمي‌كمپوست در مقايسه با تيمار شاهد كود شيميايي اشاره كرد. همچنين افزايش عملكرد دانه و عملكرد اسانس گياه دارويي انيسون در اثر محلول‌پاشي آهن گزارش شده است. بررسي امكان كاهش كاربرد كود شيميايي در زراعت كتان بذري و نيز بررسي واكنش گياه به تغذيه تلفيقي به عنوان هدفهاي اصلي اين تحقيق در نظر گرفته شدند.مواد و روش ها: به منظور بررسي تأثير نظام‌هاي تغذيه آلي، شيميايي، زيستي و تلفيقي بر عملكرد كمي و كيفي كتان بذري (Linum usitatissimum L.)، آزمايشي در بهار و تابستان سال1392 در مزرعه پژوهشي دانشكده كشاورزي دانشگاه تربيت مدرس واقع در غرب استان تهران كيلومتر 16 بزرگراه تهران- كرج اجرا شد. آزمايش در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. تيمارهاي آزمايش شامل شاهد (بدون كاربرد كود)، تأمين همه ي نياز نيتروژني گياه از منبع كود شيميايي(اوره)، از منبع زيستي (نيتروكسين)، از منبع آلي (ورمي‌كمپوست)،تيمار هاي تلفيقي اوره + نيتروكسين ، اوره + ورمي‌كمپوست، اوره + ريزمغذي تجاري به نام فتريلون كمبي 2 و تيمار اوره + نيتروكسين + فتريلون كمبي 2 بودند.نتايج و بحث: تجزيه واريانس داده هاي آزمايش نشان داد كه نظام‌هاي مختلف تغذيه‌اي تأثير معني‌داري بر بيشتر صفات مورد ارزيابي از جمله عملكرد دانه، عملكرد زيست توده، شمار كپسول در بوته، شمار شاخه فرعي، وزن كپسول موجود در هربوته، وزن هزار دانه، وزن خشك برگ، عملكرد روغن، درصد اولئيك‌اسيد و لينولنيك‌اسيد (جزء مهم امگا-3) داشتند. بيشترين عملكرد دانه به ميزان 08/703 كيلوگرم در هكتار از نظام تغذيه شيميايي منفرد با اوره به دست آمد و نظام‌هاي تغذيه تلفيقي اوره + ورمي‌كمپوست و اوره + نيتروكسين+ فتريلون كمبي 2 در رتبههاي بعدي قرار داشتند اما با تيمار كاربرد منفرد كود شيميايي تفاوت معني داري نشان ندادند. در مجموع نتايج اين تحقيق گوياي آن است كه تيمار اوره + نيتروكسين + فتريلون كمبي 2 افزون بر حفظ تراز بالاي عملكرد دانه كتان و بهبود كيفيت روغن (05/13 درصد لينولئيك اسيد و 28/47 درصد لينولنيك اسيد) با 7/65 درصد برتري نسبت به تيمار شاهد بيشترين عملكرد روغن (9/271كيلوگرم در هكتار) را به خود اختصاص داد.نتيجه گيري: بنابر يافته هاي اين تحقيق تغذيه كتان با نسخه تلفيقي اوره + نيتروكسين + فتريلون كمبي 2 را مي‌توان به عنوان جايگزين مناسبي براي روش‌هاي مرسوم بهبود حاصل‌خيزي خاك يعني كاربرد منفرد كودهاي شيميايي معرفي كرد و آن را گامي مؤثر و سودمند در راستاي تحقق هدف هاي كشاورزي پايدار به شمار آورد.
چكيده لاتين :
In spite of its economic value and various medicinal effects, flax (Linum usitatissimum L.) has
been classified as a neglected crop during recent years. Therefore, it is necessary to improve grain yield and product
quality indices along with reduced amounts of chemical inputs. In comparison with the control treatment (no
fertilizer), application of chemical nitrogen increased flax grain and oil yield, respectively, by as much as 37% and
21%. There are several reports covering the grain yield increment of different crops influenced by organic
fertilizers (Kumar et al., 2009; Sajadi Nik et al., 2011). As Mohanty et al. (2006) have reported, the phosphorus
content in groundnut seed and phosphorus uptake in the whole plant have improved more under vermicompost
treatment as compared to chemical fertilizer. Pirzad et al. (2013) reported that Fe foliar application increased the
grain and essence yield of Anise (pimpinella anisum L.). Investigation of the possible reduction in chemical
fertilizer application in flax production, and studying the plant response to integrated nutrition, were considered
as the main objectives of the current study.
Materials and methods: In order to study the effect of organic, chemical, biological and integrated nutrition
systems on grain yield and quality of flax (Linum usitatissimum L.), a field experiment was conducted at the
research field of Tarbiat Modares University (located on the Tehran-Karaj freeway, 16 km West of Tehran) during
spring and summer 2013. The experiment was carried out as randomized complete block design with three
replications. The treatments consisted of a control (no fertilizer), providing all nitrogen requirement from a
chemical source (urea), from biological source (nitroxin), from an organic source (vermicompost), integrative
nutrition 1 (urea+ nitroxin), integrative nutrition 2 (vermicompost + urea), supplementary chemical nutrition (urea
+fetrilon combi 2 micronutrient) and integrative supplementary nutrition (nitroxin+ urea + fetrilon combi 2
micronutrient).
Results and discussion: The results of analysis of variance indicated there were significant effects of nutritional
systems on almost all traits such as grain yield, biomass, number of capsule per plant, number of branches, capsule
weight per plant, 1000 seed weight, leaf dry weight, oil yield, oleic acid and linolenic acid (omega 3) content. The
highest grain yield (703.08 kg. ha-1
) was obtained under the chemical nutrition system, followed by the integrated
(50% vermicompost +50% urea) and supplementary integrative nutrition systems (nitroxin+ urea +fetrilon
combi2). Overall, these results suggest that the application of supplementary integrative nutrition increased flax
grain yield and improved quality (13.05 % linoleic acid and 47.28% linilenic acid ) of flaxseed oil (65.7% compare
to control). This treatment produced the highest oil yield (271.9 kg ha-1
).
Conclusion: According to the findings of this research, integrative nutrition (nitroxin+ urea + fetrilon combi 2
micronutrient) could be introduced as a good alternative for conventional methods of soil fertilization and will be
considered as a forward step towards the goals of sustainable agriculture
