بررسي و مقايسه تنوع گونه اي گياهان دو عرصه تحت چرا و قرق مراتع استان لرستان (مطالعه موردي: شمال شرق شهرستان دلفان)

(Comparison of plant species diversity in two rangelands under grazing and exclosure conditions, Lorestan province (Case study: Northeast Delfan county

هدف از انجام اين مطالعه بررسي اثرات قرق بر تغييرات تنوع پوشش گياهي در شرايط چرا و حفاظت از چرا در مراتع شمال شرق شهرستان دلفان (دامنه هاي كوه گرين) در استان لرستان بود. بدين منظور تعداد 120 پلات 1*1 مترمربعي در طول 12 ترانسكت در چهار طبقه ارتفاعي (در هر طبقه ارتفاعي 3 ترانسكت) به طول 100 متر به روش تصادفي - سيستماتيك در هريك از مناطق قرق و چرا شده در نظر گرفته شد. سپس در پلات فهرست گونه هاي موجود، تراكم، درصد تاج پوشش، لاشبرگ، سنگ و سنگريزه، خاك لخت و توليد ثبت گرديد. براي ارزيابي شاخص هاي عددي تنوع، از نرم افزارEcological Methodology 6.2 استفاده و شاخص هاي عددي تنوع و يكنواختي محاسبه شد. تجزيه و تحليل داده ها در محيط نرم افزارSPSS18 انجام شد. بر اساس نتايج حاصل از برداشت هاي صحرايي، تعداد 132 گونه گياهي متعلق به 30 تيره و 104 جنس شناسايي شد كه در عرصه قرق و تحت چرا به ترتيب 124 و 108 گونه موجود بود. نتايج بدست آمده از تجزيه و تحليل داده هاي فراواني گونه ها در دو عرصه، نشان داد كه تمامي شاخص هاي عددي از نظر غنا، يكنواختي و تنوع گونه اي در عرصه قرق بيشتر از عرصه تحت چرا بودند. درصد تاج پوشش گندميان چندساله، فورب ها و لاشبرگ در داخل قرق نسبت به خارج قرق افزايش و درصد پوشش گندميان يكساله، بوته اي ها و خاك لخت كاهش داشت. تراكم گندميان چندساله و فورب ها در داخل قرق نسبت به خارج قرق افزايش و تراكم بوته اي ها كاهش داشت، همچنين مقدار توليد در منطقه قرق نسبت به منطقه تحت چرا افزايش نشان داد.

This research was aimed to investigate the effects of exclosure on species diversity changes under grazing and exclosure conditions in the northeast rangelands of Delfan County, Lorestan province. For this purpose, 120 quadrates of 1*1 m2 were established in a randomized-systematic method along 12 transects of 100 m length at four altitude classes (three transects on each altitude class). In each quadrate, the list of species, density, the percentage of canopy cover, litter, stone and gravel, and bare soil were recorded. To evaluate the numerical indices of diversity, Ecological Methodology software (Ver., 6.2) was used and numerical indices of diversity and evenness were calculated. Data analysis was performed in SPSS software (Ver. 18). According to the obtained results, a number of 132 species were identified, belonging to 30 families and 104 genera, of which 124 and 108 species were recorded in the rangelands under exclosure and grazing conditions, respectively. Our results clearly showed higher numerical indices for richness, evenness, and species diversity under exclosure as compared with grazing condition. The canopy cover percentage of perennial grasses and forbs as well as litter percentage was higher inside the exclosure while the canopy cover percentage of annual grasses and shrubs as well as bare soil percentage was lower as compared with outside the exclosure. The density of perennial grasses and forbs increased, while the density of shrubs decreased inside the exclosure. In addition, a higher production was obtained from the rangeland under exclosure condition.