مقايسه و كاربرد دو شاخص بارش استاندارد شده و بارش- تبخير و تعرق استاندارد شده براي ارزيابي وضعيت خشكسالي هواشناسي در استان تهران

Applliicattiion and Compariison off Sttandardiized Preciipiittattiion and Sttandardiized Preciipiittattiion Evapottranspiirattiion Indiices ffor Evalluattiing Metteorollogiicall Droughtt Condiittiion off Tehran Proviince

تاثيرپذيري خشكسالي از شرايط گوناگون اقليمي، مانعي براي تعريف روشن و جامعي از آن شده است. براي پايش خشكسالي شاخص‌هاي گوناگوني در مقياس‌هاي متفاوت زماني ماهانه و سالانه مورد استفاده قرار گرفته است. از محدوديت‌هاي شاخص‌هاي رايج همچون شاخص بارش استاندارد شده (SPI)[1] عدم در نظرگرفتن بيلان آب بر پاية مقدار تبخير و تعرق مي‌باشد. شاخص بارش- تبخير و تعرق استاندارد شده (SPEI)[2] بر پاية بارش و تبخير و تعرق پتانسيل، بيلان آب را براي محاسبة شاخص خشكسالي لحاظ مي‌كند. هدف از اين بررسي، بررسي شدت، مدت و فراواني خشكسالي‌هاي استان تهران و توزيع مكاني و زماني آن به وسيلة دو شاخص SPI و SPEI به منظور مقايسه و تعيين رابطه ميان اين دو شاخص براي مديريت بهينه منابع آب است. به اين منظور در اين پژوهش آمار ماهانه بارش و ميانگين درجه حرارت براي دوره آماري 30 ساله (2008-1978) شامل 6 ايستگاه آب‌سنجي استان تهران، از سازمان تحقيقات منابع آب كشور برگرفته شد. پس از محاسبه شاخص‌ها، مقايسه بر پايه مقدارهاي شاخص‌ها و رده‌هاي خشكسالي انجام شد. نتايج نشان داد شاخص بارش استاندارد شده و شاخص بارش- تبخير و تعرق استاندارد شده داراي همبستگي معني‌دار بوده اما شاخص بارش تبخير و تعرق استاندارد شده پاسخ سريعتري نسبت به خشكسالي داشته است. همچنين با افزايش مقياس زماني، تداوم خشكسالي افزايش مي‌يابد.

Numerous indicators for drought monitoring in different time scales have been used for monthly and yearly data series. One of the limitations of conventional indicators such as the Standardized Precipitation Index (SPI) is no attention to the water balance based on the amount of evapotranspiration. The Standardized Precipitation Evapotranspiration Index (SPEI) which is based on precipitation and potential evapotranspiration incorporates the water balance in the drought index. The purpose of this study is investigating the intensity, duration and frequency of the meteorological droughts in Tehran province using SPI and SPEI in order to determine the relationship between these indices for optimized management of water resources. In this study, the data of monthly precipitation and average monthly temperature for a period of 30 years (1978-2008) in six gauging stations in Tehran province were used. The results indicated that there is a significant correlation between SPI and SPEI while SPEI show a quick response to the meteorological drought.