تجلي خويشكاري هاي زن در نوحه ها و مويه هاي زنان شاهنامه

Manifestation of Female Functions in the Lamentations and Dirges of Women in Shahnameh

زن و خويشكاري هاي او، يكي از موضوعات مهم و دقيق مباحث اسطوره شناسي و حماسي است، به گونه اي كه كارل گوستاو يونگ، زن – مادر را يكي از كهن الگوهاي خود معرفي كرده است. در اساطير ايران و جهان، زنان نقش هاي مختلف و متعددي دارند كه بر اساس جوامع و فرهنگ هاي آن ها، گاهي اين نقش ها با يكديگر تفاوت دارند. خويشكاري هاي زنان در اساطير، به شكل خويشكاري هاي الهه ها و ايزدبانوان به منصه ظهور در مي آيد و در حماسه ها به صورت اعمالي كه از زناني شاخص سر مي زند. تاثير نقش ايزدبانوان بر زنانِ حماسي گاه مستقيم و گاه غيرمستقيم و ضمني است. يكي از راه هاي نمود خويشكاري هاي زنان در حماسه ها، رفتار و كردار آنان در مصيبت ها و سوگواري هاي شان است. در جستار حاضر با روشي تحليلي- توصيفي و بررسي مويه ها و سوگواري هاي برخي از زنان شاخص شاهنامه؛ يعني تهمينه، فرنگيس، جريره، كتايون و دخترانش به پاره اي از نقش هاي زن از جمله، نصيحتگري، شفقت و مهرباني، زايش، ستيزه با دشمن، بركت بخشي و بخشندگي، پرورش و ... دست مي يابيم كه اين نقش ها از مهم ترين خويشكاري هاي الهه هاي مادر و كهن الگوي زن است.

Woman and her functions are among the most important issues in mythology and epic in a way that Carl Gustav Jung introduces woman-mother as one of his archetypes. Based on the different cultures and societies in which women live، they play different roles in the mythology around the world and in Iran. Women’s functions appeared as goddesses in myths، and as great deeds by great women in epics. The effects of goddesses on women in epics are either direct or indirect. One of the reflections of female functions in epics is their attitude in their lamentations and dirges. This is an analytical-descriptive study to examine the lamentations and dirges of some prominent woman figures in Shahnameh such as Tahmineh، Faranguis، Jarireh، Katayun and her daughters، in order to study their roles such as advice giving، kindness، fertility، fighting with enemies، benevolence، training، etc. These are among the most important functions for mother goddesses and the woman archetype