توان‌سنجي تغييرات كيفيت آب زيرزميني قابل شرب در پهنه‌هاي جمعيتي دشت اردبيل با استفاده از تركيب مدل‌هاي زمين آماري و تصميم‌گيري چندمعياري در محيط GIS

A Survey on the Quality of Drinking Water in the Populated Areas of Ardabil Plain Using a Combination of Multi Criteria Decision Making Models and Geostatistics in the GIS Environment

دشت اردبيل يك دشت ميانكوهي به وسعت تقريبي 820 كيلومترمربع است كه در شمال غربي ايران و در شرق فلات آذربايجان در داخل استان اردبيل قرار گرفته است. آب موردنياز دشت به­ منظور مصارف كشاورزي، صنعت و شرب از رودخانه‌هاي جاري و همچنين از چاه‌هاي عميق و نيمه­ عميق و چشمه‌ها تأمين مي­گردد. براي بررسي كيفيت آب زيرزميني دشت اردبيل از اطلاعات 56 چاه عميق، 3 چاه نيمه­ عميق، 3 رشته قنات و 7 دهنه چشمه از داده ­هاي سازمان آب منطقه­ اي مربوط به سال 1389 استفاده شده است. هدف از پژوهش حاضر، ارائه يك نماي كلي از كيفيت منابع آب زيرزميني دشت اردبيل از لحاظ شرب با استفاده از پارامترهاي EC، PH ، SO4-- ،Cl- ، Na و TH (برحسب CaCo3) مي‌باشد كه در نهايت با استفاده از روش­ هاي زمين آمار درGIS از طريق نرم‌افزار ArcGIS10.3 اقدام به توليد نقشه موضوعي كيفيت آب زيرزميني دشت اردبيل شده است. در اين پژوهش از روش درون‌يابي كريجينگ معمولي براي به­ دست آوردن توزيع فضايي پارامترها و روش وزن­ دهي جمعي ساده براي وزن­ دهي و رتبه­ بندي لايه­ ها استفاده‌شده است. در نهايت با توجه به نقشه نهايي كيفيت، مي‌توان اظهار داشت كه تقريباً 34 درصد (معادل 280 كيلومترمربع) آب زيرزميني دشت اردبيل از لحاظ شرب در حد مطلوب واقع ‌شده است كه در قسمت شرقي دشت قرار دارد. كيفيت پايين آب نيز مربوط به قسمت جنوب غربي و شمال غربي دشت مي‌باشد. هم­چنين بين تراكم جمعيت و تراكم چاه هاي موجود در سطح دشت و افت كيفيت آب رابطه مستقيمي وجود دارد.

Ardabil Plain is an intermountain area of approximately 820 square kilometers in northwestern Iran, located in the eastern plateau of Azerbaijan within the province of Ardabil. Plain water needed for agriculture, industry and drinking are provided from rivers, deep and semi-deep wells and springs in the current area. To check the quality of groundwater in Ardabil, the data on 56 deep wells, 3 semi-deep wells, 3 aqueducts and fountains, and 7 mouthpiece of streams based on 1389 Regional Water Authority records were sampled. The purpose of this study was to provide an overview of the quality of potable groundwater of Ardabil Plain by using electrical conductivity, PH, SO4--, Cl-, Na and total hardness (in CaCo3) and geostatistical techniques in GIS software through ArcGIS10.3 to produce thematic maps of groundwater quality is Ardabil Plain. The ordinary kriging interpolation method to obtain the spatial distribution of parameters and simple additive weight for weighting and ranking layers were also used. Finally, with regard to the quality of the final map, it was detected that approximately 34 percent (about 280 kilometers) of groundwater for drinking at an optimal level in Ardabil Plain is located on the east side and that the lower quality water belonged to the southwest and northwest of the plain. Also, it was found that there is a direct relationship between the density of population and density of existing wells in the Plain.