تغييرات فضايي - زماني شكل شهرهاي ساحلي و غير ساحلي استان مازندران با به‌ كارگيري سنجه هاي سيماي سرزمين

Spatial and Temporal change of Costal and Non-Costal Urban form in Mazandaran Province using Landscape Metrics

بر اثر فعاليت­ هاي انساني و پديده­ هاي طبيعي، چهرة زمين همواره تغيير مي­ كند. سرعت و تنوع اين تغيير و تحول در محيط­ هاي شهري بيش از ساير مناطق است. مقالة حاضر تغيير زماني و فضايي دو شهر ساحلي (چالوس و بابلسر) و دو شهر غير ساحلي (آمل و قائمشهر) استان مازندران را از جنبه‌هاي فشردگي، پيچيدگي و مركزيت شكل شهر با به‌ كارگيري سنجه­ هاي سيماي سرزمين بررسي كرده است. روش تحقيق مقاله كمي است و نقشه­ هاي كاربري اراضي در سه طبقه (شهر، اراضي كشاورزي و آب) به روش طبقه ­بندي حداكثر احتمال از تصاوير ماهوارۀ لندست تهيه شدند. براي تحليل تغييرات سيماي سرزمين از 12 سنجه و در دو سطح طبقه و سيماي سرزمين استفاده شد. نتايج نشان داد مقدار سنجة NP براي طبقة كشاورزي چهار شهر مورد بررسي افزايش يافته، كه نشان‌دهندة پديدة خردشدگي، كاهش پيوستگي و وجود اختلال در كاربري كشاورزي است. علاوه بر اين، يافته‌ها روند افزايشي تعداد لكه­ ها را در دو شهر قائمشهر و بابلسر نشان داد كه گوياي وجود ساختار ريزدانه ­اي در اين دو شهر است. همچنين، كاهش سنجة ENN-MN فقط براي قائمشهر نشان‌دهندة مركزيت بالا است. به‌طور كلي، تفاوت بارزي بين شهرهاي ساحلي و غيرساحلي از جنبه‌هاي فشردگي و پيچيدگي مشاهده نشد.

Land cover always has changed due to human activities and natural phenomena,. Intensive and variety of these changes in urban environments are more than others. The objective of this research was assessment of the temporal and spatial changes for two coastal cities (Chalus and Babolsar) and two non-coastal cities (Ghaemshahr and Amol) in Mazandaran province with the view to compactness, complexity and centrality of urban form using landscape metrics. The research methodology was a quantify method and the land use maps were produced in three classes (urban, cropland and water) by maximum likelihood classificationusing Landsat satellite images. For landscape change analysis 12 landscape metrics were used in the class and landscape level. The results show that the NP for cropland in four cities increased, which represent fragmentation, loss of continuity and interference in cropland. Additionally, increasing trend of number of patches was observed in two cities Ghaemshahr and Babolsar in landscape level that showed fragmented structure in these cities. Also, ENN-MN decreased only for Ghaemshahr that means high centralization was occurred in this city. Generally, the significant difference was not observed between coastal and non-coastal cities with the view to compactness and complexity.