مرگ و جاودانگي در انديشه ميرداماد

Mirdamad’s viewpoint about death and immortality

ميرداماد حجم اندكي از نوشته هاي خود را به علم النفس اختصاص داده است و از اين حجم اندك مي توان ديدگاه او را درباره مرگ و جاودانگي استنباط و بازخواني كرد. در اين بازخواني سه رويكرد فلسفي، عرفاني و ديني را مي توان به تصوير كشيد. اين سه رويكرد در طول يكديگرند و با هم مراتب انديشه ميرداماد راجع به مرگ و جاودانگي را تفسير مي كنند. بيروني ترين بعد اين انديشه، رويكرد فلسفي ميرداماد است. او اين رويكرد را از نفس شناسي ابن سينا اخذ كرده و پايه هاي فلسفي او را در مفارقت نفس از بدن و جاودانگي پذيرفته است. در رويكرد عرفاني، ميرداماد انسان را عالم صغير و مقصود آفرينش تعبير كرده و او و جاودانگي اش را در دو سلسله «بدو» و «عود» تبيين كرده است. اين دو سلسله، هرچند با كمي اختلاف، همان قوس صعود و نزولي است كه به ويژه در عرفان نظري استفاده مي شود. در اين نظريه، هرچند ريشه هاي افلاطوني و نوافلاطوني مشهود است، اما ميرداماد مي كوشد آنها را كاملاً ديني جلوه دهد و به همين دليل شواهدي از آيات و روايات در تكميل رويكرد عرفاني خود مي آورد. اين اقدام آگاهانه او نشان دهنده هماهنگي كامل اين دو رويكرد نزد ميرداماد است.

Mirdamad has allocated a small volume of his writings to knowledge – of – self and it can be extracted and revised his thoughts about death and immortality through this small contents. Three philosophical، mystical and religious approaches can be depicted in this readout. These three approaches have longitudinal connections and all together interpret levels of Mirdamad’s thoughts about death and immortality. The outermost dimension of this thought is Mirdamad’s philosophical approach. He has attained his viewpoint from Ibn Sina knowledge – of – self and adopted his philosophical bases in separation of soul and body and immortality. Mirdamad has construed the human as A Small World and the purpose of creation and explained his immortality and him into two series of The Beginning and The Reversion. These two dynasties - although with a little difference – are the arcs of ascent and descent that particularly used in theoretical mysticism. In this theory، though Platonic and Neo-Platonic roots are evident، but Mirdamad tries to make them appear religious approach and that is why he brings in the evidences of verses and hadiths to complete his mysticism view. His deliberate action represents the perfect harmony of these two approaches to Mirdamad.