ارزيابي و تحليل ريسك هاي زيست محيطي تالاب بين المللي خورخوران با استفاده از روش هاي تصميم گيري چند معياره

Assessment and Analysis of Khur-e-khuran International Wetland Environmental Risks Using Multi-Criteria Decision-Making Methods

ارزيابي ريسك زيست محيطي يك ابزار مهم در مديريت محيط زيست به منظور كاهش مخاطرات در اكوسيستم ها و دست يابي به توسعه پايدار به شمار مي رود كه امروزه در برنامه ريزي ها و سياست گذاري هاي كشورهاي مختلف جهان مورد توجه قرار گرفته است. تالاب ها اكوسيستم هاي حساس و بسيار ارزشمندي هستند كه در سال هاي اخير با توجه به فعاليت هاي مخرب انساني با مخاطرات فراواني مواجه شده اند. استفاده از روش هاي ارزيابي ريسك زيست محيطي يكي از ابزارهاي مهم در مطالعات مديريت محيط زيست و شناسايي و كاهش عوامل بالقوه آسيب رسان محيط زيستي براي حصول به توسعه پايدار است. اين تحقيق به منظور شناسايي، رتبه بندي و ارزيابي ريسك هاي زيست محيطي تهديد كننده تالاب بين المللي خورخوران و ذخيره گاه زيست كره حرا، در استان هرمزگان در سال 1393 به انجام رسيد. براي اين منظور ابتدا با استفاده از روش دلفي ريسك هاي شاخص تالاب شناسايي و به منظور رتبه بندي و مشخص نمودن اولويت عوامل تهديد، از روش هاي تصميم گيري چند معياره AHP و TOPSIS استفاده گرديد. در نهايت اولويت بندي33 عامل ريسك در دو گروه طبيعي و زيست محيطي (ريسك هاي فيزيكي، بيولوژيكي، اقتصادي-اجتماعي و فرهنگي) بر اساس سه شاخص شدت اثر، احتمال وقوع و حساسيت محيط پذيرنده صورت پذيرفت. نتايج حاكي از آن است كه به ترتيب برحسب ميزان نزديكي (CL+) از بين معيارهاي زيست محيطي، آلودگي هاي نفتي (۰/۸۸۱۹)، صيد بي رويه و غيرمجاز (۰/۸۷۷۰) و قاچاق سوخت (۰/۷۱۰۶) و از ميان معيارهاي طبيعي، خشكسالي و تغييرات اقليم (۰/۷۲۱۱) در اولويت هاي اول و ساير ريسك ها در رتبه هاي بعدي جاي دارند. با توجه به نتايج به دست آمده اولويت هاي مديريتي و برنامه ريزي در جهت كاهش تاثير و پيامدهاي ريسك ها كه اثرات جبران ناپذيري بر محيط زيست و عملكرد تالاب دارند، مي بايست مورد توجه جدي قرار گيرند.

Wetland ecosystems are stable ecosystems on earth providing considerable ecosystem characteristics. Wetland ecosystems، especially marine coastal wetlands are among the most important and also the most vulnerable world's environmental resources. Which has always been sensitive to the fragility of coastal areas، high population density، and intensive human activities are faced with the threat of destruction. Although، remarkable advances have been observed in the quantity and valuing some key ecosystem products and the services provided by these habitats، there are still some major challenges، with the lack of sufficient knowledge about the relationship between the changes developed in the structure of the ecosystem and the performance of these ecosystems in providing services being the greatest challenge. Based on this، monitoring the changes trend in wetlands and their surrounding lands can be effective in the management of these valuable ecosystems. Investigating the environmental risk is a suitable instrument for evaluating and ensuring understanding of the relationships between stressor factors and environmental effects especially in wetland ecosystems. Environmental risk assessment is an important tool for environmental management in order to reduce the risks in the ecosystems، and to achieve sustainable development that nowadays، in the planning and policies of various countries، is taken into consideration. Today، multi-criteria decision-making methods are employed in evaluating the risk in many studies. Examining the background of applying multi-criteria decision-making methods in risk evaluation indicates that these methods have been used in different cases either alone or together with other methods for risk evaluation. This study aimed to identify the ranking and assessment environmental risks threatening Khur-e-Khuran International Wetlands and Hara Biosphere Reserve، in Hormozgan province in 2015.