مكان‌يابي بهينه مراكز درماني شهري با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي در شهر مراغه

Optimal Site Selection of Health Centers Using Geographical Information System Software in Maragheh, Iran

مقدمه: مراكز درماني به‌ طور مستقيم در تامين سلامت فرد و جامعه تاثير مي‌گذارند و دسترسي سريع و ارزان به اين مراكز در جوامع شهري، مهم و ضروري است. بنابراين، بحث مكان‌يابي مراكز درماني به ‌گونه‌اي كه بتواند در افزايش سطح رفاه ساكنان و تامين سلامت آن‌ها تاثير داشته باشد، از اهميت زيادي برخوردار است. از اين‌رو، هدف از انجام پژوهش حاضر، شناسايي معيارهاي مكان‌هاي مناسب و داراي اولويت براي احداث مراكز درماني جديد در شهر مراغه بود. روش بررسي: اين پژوهش به روش توصيفي- تحليلي در سال 1396 در شهر مراغه انجام گرفت. اطلاعات مورد نياز از طريق منابع كتابخانه‌اي، مشاهدات ميداني و نقشه‌هاي كاربري اخذ شده از شهرداري اين شهر به‌ دست‌ آمد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار ArcGIS و نرم‌افزار الحاقي فرايند تحليل سلسله مراتبي Analytic hierarchy process (AHP) Expert Choice مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: معيار مجاورت با مراكز مسكوني با وزن 190/0 و فاصله از مراكز درماني موجود با وزن ‌150/0، بيشترين تاثير را در احداث مراكز جديد داشتند. همچنين، با هم‌پوشاني لايه‌هاي مربوط به 15 معيار، پهنه‌هاي مختلف شامل مكان‌هاي بسيار مناسب، مناسب، نسبتاً مناسب، نامناسب و بسيار نامناسب جهت احداث مراكز درماني جديد مشخص گرديد. نتيجه‌گيري: مراكز درماني موجود در شهر مراغه به‌ صورت مناسب توزيع نشده‌اند كه اين موضوع مي‌تواند نقش موثري در سلامتي ساكنان مناطق فاقد مراكز درماني داشته باشد. در اين زمينه، قابليت سيستم اطلاعات جغرافيايي Geographical Information System (GIS) در زمينه مكان‌يابي مناسب براي مراكز درماني مشخص شد.

Introduction: Medical centers directly affect the health of the individual and the community; quick and inexpensive access to these centers is important and necessary in urban communities. Site selection of health centers is highly important such that it could improve the well-being of residents and their health. Therefore, the aim of this study was to identify the criteria for suitable locations with priority for the construction of new treatment centers in Maragheh, Iran. Methods: This research is a descriptive-analytical study carried out in Maragheh in 2017. The information required in this research has been obtained through library resources, field observations and user maps obtained from the cityʹs municipality. Data analysis was performed using ArcGis and the Expert Choice Analytical Hierarchy Process software programs. Results: The criterion of proximity to residential centers with a weight of 0.190 and the distance from the existing treatment centers with a weight of 0.150 had the highest effect on the construction of new centers. Also, by overlapping the layers of fifteen criteria, in the end, different zones including very suitable, suitable, relatively suitable, inappropriate and very inappropriate sites were identified for the construction of new treatment centers. Conclusion: The existing treatment centers in Maragheh were not properly distributed, which could have an important role in the health of the residents of the regions without medical centers. In this regard, the ability of geographical information system (GIS) was determined in selecting a proper site for treatment centers. Keywords: Geographic Information Systems; Analytical Hierarchy Process; Medical Centers; Location