مفاهيم بنيادين در برنامه‌ريزي كالبدي- فضايي (بخش دوم)

Fundamental Terms and Conceptions in Physical-Spatial Planning

در دهه اخير حجم قابل توجهي از كتاب ها و مقاله‌هاي علمي در ايران در شاخه هاي مختلف دانش جغرافيا انتشار يافته است. اغلب اين نوشته‌ها به مسايل خاصي پرداخته‌اند، هرچند به ندرت حاوي مطلبي در باره شرح و تبيين انواع مفاهيم و اصطلاحات اين رشته بوده‌اند. افزون بر اين، مفاهيمي كه به كار رفته‌اند، كمتر از لحاظ معنايي به‌درستي در تناسب با مباحث و در مواردي حتي نادرست و گمراه‌كننده بوده‌اند؛ اين نكته به‌ويژه در مورد خطاهاي واردشده از راه ترجمه اين مفاهيم به فارسي صادق است. گذشته از اين، گرايش ها و رويكردهاي نوين در جغرافيا، بويژه مباحث فضايي و نظريه‌هاي برنامه‌ريزي بيش از هرچيز مورد غفلت قرار گرفته است. در مقابل، آنچه بيشتر مورد عنايت بوده، مقاله‌هاي مبتني بر مطالعات موردي دانشجويان در همان قالب پايان‌نامه‌هاي تحصيلي بوده است. نتيجه آنكه نوعي ابهام در تبيين و كاربرد مفاهيم بنيادين و افزون بر آن، زمينه سردرگمي دانشجويان اين رشته پديدار شده است. هدف اصلي از اين مقاله كوشش در راه شرح و تبيين بعضي مفاهيم كليديِ مطرح در مباحث مربوط به فضا و برنامه‌ريزي فضايي در چارچوب جغرافياي كاربردي است.

In recent decade in Iran, there have been published a vast number of books (compiled or translated) and scholar articles on different issues in various branches of geography. Most of these publications often focus on particular issues, but only rarely offer an expansive overview of the variety of terms and concepts in use within the field; Moreover, the conceptions used are mostly not meaningfully relevant and in some cases even misleading (it is especially true in falsities in translating these terms and conceptions into Persian). Moreover, the new trends and approaches in modern geography, especially spatial debates and planning theories are in some way the most neglected topics in these publications. In contrary, the most interested fields in these publications are often students’ thesis-based case study ones, compiled mostly by students themselves. So, some problems have been evolved from insufficient descriptions and lack of sufficient clear and perceptible definitions. The result has been not only a growing vagueness of some terms and definitions, fundamental to applied geographies, but the misleading of growing number of students of the field. The main aim of this article is to provide a relative detailed description and discussion of the terms and concepts which are central to the theoretical debate and empirical research in spatial planning within modern applied geography.