وحدت وجود از منظر علامه محمدتقي جعفري

Unity of Being in AllamehJafari’s perspective

شاید بتوان مهم‌ترین بحث از مباحث كلام، فلسفه و عرفان نظری را، بحث دربارة توحید و حقیقت آن دانست. در این بین دیدگاه‌ها و اختلاف‌نظرهای بسیاری بین اهل كلام و فلاسفه و عرفا وجود دارد كه كتاب‌های بسیاری در این عرصه به آنها اختصاص داده شده است. اهل كلام و فلاسفۀ مشاء، به بینونت خالق و مخلوق رأی داده‌اند؛ متفكران اشراقی به نوعی وحدت معتقدند كه كثرت را شامل می‌شود. مؤسس حكمت متعالیه به تبع فهلویون، وحدت تشكیكی و سپس به تبع اهل عرفان، نوعی از وحدت شخصی وجود را مطرح كرد. عرفا نیز وحدت شخصی وجود را رأی ادق می‌دانند. یكی از متفكران معاصر، یعنی استاد محمدتقی جعفری نیز در آثار خود به‌طور پراكنده به این مسئله پرداخته و در ظاهر امر به مخالفت‌های بسیار و اشكال‌های متعددی در مقابل دیدگاه وحدت وجود همت گمارده است. ما در این مقاله، ضمن طرح اشكال‌های ایشان، به بازسازی دیدگاه وی در زمینة «ارتباط خالق و مخلوق» پرداخته‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم كه باید به نظریات استاد جعفری در دو مقام توجه كرد. ایشان در مقام نخست با نگاه پانته‌ایستی به نقد «وحدت وجود» عرفا می‌پردازد، حال آنكه در ایستار دوم از حیات علمی خویش، به دیدگاه عارفان نزدیك شدند و وحدت شخصی وجود را پذیرفتند.                                  

Perhaps, “unity” and “truth” can be regarded as the most controversial topics in the area of theology, philosophy and theoretical mysticism. Meanwhile, there are lots of views and differences of opinion between theologians, philosophers and mystics to which many literatures are dedicated. Theologians and Peripatetic philosophers have voted separation (Beynoonat) of Creator and Creature; Eastern visionaries believe in some kinds of unity including multiplicity. By following Fahlavyoon and mystics, the founder of “Transcendental Wisdom” (Hekmat e Motalie) propounded the Tshkiki unity and then a kind of hypostatic unity of beings (vahdat e shakhsi), respectively. Mystics also regard the hypostatic unity of beings as the most accurate vote.  One of the contemporary thinkers, Professor Mohammad TaqiJafari, has also discussed this subject anywhere in his books, and apparently is in opposition to the hypostatic unity of being. In this article, we bring up and review his points of view as well as recognize his prospective on the "relationship between Creator and creature". We concluded that Professor Jafariʹs views have to be considered in two aspects. He cash the "Unity of Being" by pantheism looking in first position, while  in the second perspective view of his scientific life accept the Personal unity of being.