تحليل فرهنگي سياست حضور زنان در مجلس شوراي اسلامي ايران

The Politics of Presence: A Cultural Analysis of Women’s Representation in Iran’s Islamic Consultative Assembly

يك مشكل اساسي در فرآيند دموكراتيزاسيون حضور كم‌رنگ برابري جنسيتي در سطح رهبري سياسي و در جايگاه‌هاي تصميم‌گيري و تصميم‌سازي در سطح جهان است. امروزه، نمايندگي زنان در مجالس قانونگذاري سراسر دنيا به طور متوسط 23.33 درصد (IPU, 2017) است و 10 زن در جايگاه رياست‌جمهوري و 9 زن به عنوان نخست‌وزير در سطح جهان خدمت مي‌كنند (UN, 2017). در ايران، در انتخابات سال 1394، 17 زن توانستند به دهمين دوره مجلس شوراي اسلامي راه يابند. اگر نرخ رشد زنان در هر دوره در همين سطح حفظ شود، مي‌توان انتظار داشت زنان 60 سال ديگر به برابري در پارلمان ايران دست يابند. عوامل متعددي به عنوان مانع در دستيابي به اين موقعيت عمل مي‌كنند كه مي‌توان در ميان آنها به موانع ساختاري و نهادي اشاره كرد. اما نقش فرهنگ سياسي در اين فرآيند چيست؟ آيا نگرش جامعه نسبت به حضور زنان به عنوان نماينده مجلس نقش مهمي در جلوگيري از توانمندسازي آنها ايفا مي‌كند؟ فرضيه‌هاي اين مطالعه عبارتند از: (الف) نگرش‌هاي سنتي يك مانع مهم براي انتخاب زنان در مجلس به شمار مي‌روند؛ (ب) فرهنگ نفوذ و تأثير عمده‌اي بر نسبت زنان نماينده دارد و (ج) موانع فرهنگي در ميان نسل جوان در نتيجه فرآيند مدرنيزاسيون و تغيير ارزش‌ها در حال كم‌رنگ شدن است. براي تحليل اين گزاره‌ها از روش كمّي پيمايشي با ابزار پرسشنامه و روش كيفي مصاحبه نيمه‌ساختاري عميق استفاده شد. به اين ترتيب، يافته‌هاي غني پيرامون نگرش فرهنگي فعالان سياسي نسبت به برابري جنسيتي به دست آمد. نتايج نشان داد گرچه تغيير نگرش‌هاي عميق و ريشه‌دار نسبت به نقش‌هاي جنسيتي به احتمال زياد فرآيند راهيابي تعداد بيشتري از زنان به مجلس شوراي اسلامي را تسهيل خواهد كرد، اما اگر اين تغيير سنت‌ها همراه با اصلاحات نهادي باشد مي‌تواند فضايي را براي دستيابي به يك سناريوي خوش‌بينانه‌تر پيش از 60 سال آينده فراهم كند

A fundamental problem facing the process of democratization is the lack of gender equality in political leadership and decision-making positions. Today، only 23.33 per cent of all national parliamentarians are women and 10 women are serving as Head of State and 9 as Head of Government worldwide. In Iran، 17 women were elected to be present in the 10th Islamic Consultative Assembly in 2016. If growth at this level is maintained، we can expect that Iranian women parliamentarians will achieve parity with men 60 years from now. Multiple factors have contributed towards this situation، including social structural and institutional barriers، but what is the role of political culture in this process? Do the attitudes towards women as parliamentarians play a significant role in hindering their empowerment? Hypothesis of this study are (a) traditional attitudes are a major barrier to the election of women to parliament; (b) culture continues to prove a significant influence on the proportion of women parliamentarians; and (c) cultural barriers have been fading among younger generation as a result of modernization. The data for this research are provided from parliamentary survey study and qualitative interviews with political activists regarding their cultural attitudes towards gender equality. The conclusion showed that although the alter of deep-rooted attitudes towards sex roles may facilitate the process of introduction of more women to the Islamic Consultative Assembly، the combination of cultural change in conjunction with institutional reforms will hold considerable promise that can accelerate the move towards a more optimistic scenario before next 60 years