ملاك تشخيص حكم از حق در نظريه هاي فقهي

Criteria for Distinguishing Judgment from Right in Legal Theories

مسئله اشتباه بين حق و حكم و راه‌حل‌هاي ارائه شده در راستاي حل اين مشكل، از جمله مباحث مهم و بنيادين در حوزه فقه و حقوق و نيز ساير حوزه‌هاي علوم انساني مرتبط از قبيل اخلاق و سياست است. پيرامون اصول و روش‌هاي تشخيص حق از حكم و آثار حقوقي متفاوت و متمايز آن‌ها، ديدگاه‌ها و نظريات مختلفي ارائه گرديده است كه از ميان آن‌ها پنج نظريه مطرح به عنوان شاخص‌ترين ديدگاه‌ها در اين زمينه را مورد تأمل قرار داده‌ايم. اين نظريات عبارتند از: نظريه اصالت حكم، نظريه عدم الحق، نظريه مراجعه به ظواهر نصوص، نظريه تفصيل و نظريه تناسب ميان حكم و موضوع، از آنجا كه معضل اصلي و چالش زيربنايي در اين مسئله عدم توجه صاحب نظران به معيارها و قابليّت‌هاي حق براي اسقاط، نقل و انتقال و علت نبود اين قابليّت‌ها در برخي مصاديق حق است، برخي از حقوق برغم حق بودن اين قابليّت‌ها را ندارند و در نتيجه با حكم مشتبه مي‌شوند. در اين مقاله نظريات مطرح مورد بررسي و نقادي قرار گرفته و با تحليلي جديد از نظريه تناسب حكم و موضوع راه حلّ مسئله در ارزيابي مناسبات احكام و موضوعات آن‌ها ديدگاه ديده شده است.

The issue of confusion between rights and judgments and the ways out of this challenge and contrast are the fundamental debates in the field of law and jurisprudence and sometimes other fields of human sciences such as ethics and politics. Identifying and argument about the principles and general regulations and rulings in this case, such as rules and regulations in inference in wrong cases between right and law and determination and distinctions is faced with various viewpoints and comments, from among which five theories have been considered important. Principality of judgment, the theory of non-rightfulness, theory of reference to the appearance of texts, detailed theory, and proportionality between the sentence and the subject theory. Since the main fundamental problem and challenge in this issue is the non-attention of the learned scholars to the criteria and capabilities of right for relinquishment, transference, and the reason for the lack of these capabilities in some referents of right, some rights have such capabilities and some have no such capabilities and will therefore be confused with judgment. In this article, the presented theories are revised and criticized and the proportionality between judgment and subject theory is analyzed and provided as a solution for this problem in appropriate evaluation of the relations between judgment and its subjects.