برهان نظم، تكامل و تنظيم دقيق: بررسى مقايسه‌اى ديدگاه‌هاى سويين‌برن و مطهرى

The Argument from Design, Revolution and Fine-tuning: A Comparative Study of the Viewpoints of Swinburne and Mutahhari

برهان نظم از گذشته‌هاي بسيار دور مورد توجه همه‌ى اديان و مبلغان ديني بوده است. اين بذل توجه به دليل خاصيت اقناعي‌ اين برهان براي عامه‌ى مردم است. در قرن هجدهم، انتقادات بسيارى از سوي هيوم و برخى ديگر از فيلسوفان جديد به اين برهان وارد شد و نيز ظهور ديدگاه تكاملي اين انتقادات را بسيار قوت بخشيد. در نتيجه، برهان تضعيف و خاصيت اقناعي آن گرفته شد. در سال‌هاي اخير، برخي از فيلسوفان درصدد ارائه‌ى تقرير نويني از برهان نظم برآمده‌اند و با فرض قبول و صحت ديدگاه تكاملي تبيين سازواري از نگرش خداباورانه و قبول نظريه‌ى تكامل ارائه كرده‌اند. اين دست كوشش‌ها نمونه‌هايي در فيلسوفان مسيحى و مسلمان دارد. ريچارد سويين‌برن از فيلسوفان مسيحي است كه با كمك دانش فيزيك، رياضيات و زيست‌شناسى و براساس محاسبات احتمالاتي برهانى استقرايي را صورت‌بندي كرده است كه مدعي است سازگاري فرضيه وجود خدا را با ديدگاه تكاملي نشان مي‌دهد. مرتضي مطهري نيز از متفكران مسلماني است كه كوشيده است تا اين سازگاري را اثبات كند. او نه‌ تنها اين دو نگرش را با هم سازگار مي‌داند، بلكه ديدگاه تكاملي را بهترين تفسير ممكن از غايتمندي الهي در جهان نيز برمي‌شمارد. اگرچه مقام، شكل و سطح بحث اين دو متفكر با هم متفاوت است، محتوا و نتيجه‌ى حاصل از اين بحث در آثار هر دوي ايشان يكسان به نظر مى‌رسد.

The argument from design for the existence of God has been considered by almost all religions and religious preachers. This is because of the persuasive power of this kind of argument. In the 18th century, Hume and some modern philosophers severely criticized the argument and the emergence of evolutionary views reinforced these criticisms. Recently, there has been a new version of the argument which presupposes the validity of evolutionary view and gives a consistent account of theism and theory of evolution. There are instances of this new effort among Christian and Muslim philosophers. Using physics, mathematics, biology, and complex probabilistic calculations, Richard Swinburne formed an inductive argument which claims that theism is consistent with the evolutionary viewpoint. Among Muslims, Murtiza Mutahhari not only believes in this consistency, but also maintains that the evolutionary viewpoint is the best interpretation of God’s purposefulness in the world. These two thinkers are different in respect of the level and form of their discussions, though the content and the results of their arguments seem akin.