بررسي شاخص مطلوبيت زيستگاه سگ ماهي جويباري Oxynoemacheilusbergianus (Derjavin, 1934) در رودخانه توتكابن (از سرشاخه‌هاي حوزه سفيدرود)

Determination of habitat suitability index ofspined loach Oxynoemacheilusbergianus (Derjavin, 1934) from Totkabon River (a tributary of Sefidrud River basin)

در اجراي طرح‌هاي حفاظت از اكوسيستم‌هاي آبي و ماهيان، وجود دانش كافي درباره نيازهاي زيستگاهي گونه‌هاي آبزي اهميت بسزايي دارد. بنابراين، اين پژوهش با هدف شناخت ترجيح زيستگاهي و شاخص هاي مطلوبيت ويژگي هاي زيستگاهي گونه سگ ماهي جويباري (Oxynoemacheilusbergianus) در محدوده پراكنش آن در رودخانه توتكابن انجام شد. براي بررسي ويژگي هاي زيستگاهي اين‌گونه، فراواني اين ماهي و متغيرهاي زيستي، شامل ارتفاع، عمق، عرض، سرعت جريان، قطر متوسط سنگ و دما با نمونه‌برداري از 13 ايستگاه و با سه تكرار از پايين دست به سمت بالادست رودخانه توتكابن در آبان ماه 1392 بررسي شد و محدوده زيستگاه انتخابي براي اين‌گونه به‌دست آمد. با توجه به نتايج به‌دست آمده، شاخص هاي مطلوبيت زيستگاهي اين‌گونه ارتفاع 175-150 متر، سرعت در دامنه 56/0-48/0 متر بر ثانيه، قطر سنگ بستر در دامنه 25-20 سانتي متر، عمق در دامنه 32-24 سانتي متر، عرض از رودخانه 7-2/4 متر و دماي 18-16 درجه سانتي‌گراد قرار داشت. وجود اين شرايط باشاخص مطلوبيت 801/0 نشان مي دهد كه رودخانه توتكابن براي گونه سگ ماهي جويباري زيستگاهي بسيار مناسب مي باشد.

In fisheries and protection programs of aquatic ecosystems, knowledge on habitat requirement of aquatic animals plays an important role. Hence, this study was conducted to investigate the habitat preference and suitability indeces of habitat features and habitat suitability index (HSI) of Oxynoemacheilusbergianusin its distribution range in the Totkabon River. To survey the habitat characteristics of this species in this River, its abundance and habitat variables, including elevation, depth, width, flow velocity, average diameter of substrate stones and water temperature at 13 stations from the downstream to upstream were examined during November 2013. According to the results, the suitability index of environmental features of this species were altitudes ranging 150-175 meters asl, velocity in range of 0.48-0.56 m/s, with average diameter of beds stone in range of 20-25 cm, depths in range 24-34 cm, river width of 4/2-7 m and with temperature in range of 16-18°C. In this study, three variables of height and depth of factors were associated with the abundance of this species. Presence of these conditions with HIS of 0.801 indicates that Totkabon River is very good habitat for O.bergianus.