تحليل حكم تداخل قصاص طرف در قصاص نفس (موضوع مواد 296-299 ق.م.ا. مصوّب 92)

An Analysis of the Interference of Qisas in Organ with Qisas in Person (Subject of Articles 296-299 of 2013 IPC)

برابر مواد 296 تا 299 ق.م.ا. چنان چه مرتكب با يك يا چند ضربه، جنايات مختلف بر اعضاي كسي وارد كند، در مواردي تنها مستحقّ قصاص نفس و يا علاوه بر آن به قصاص عضو محكوم شده و در مواردي نيز، به پرداخت ديه كامل نفس ملزم مي شود. اما در فقه برخي از اين مجازات ها به گونه ديگري مطرح شده كه بعضاً با اصول حقوق كيفري، اطلاق آيات، اخبار و اصول عمليّه مناسب ترند. حال سوال اين است كه آيا موادّ مذكور با گزاره هاي فقه اسلامي سازگارند؟ به دنبال ضرورت شرعي سازي مقررات جزايي، نوشتار حاضر با هدف كمك به اصلاح مواد قانوني فوق اثبات كرده است به غير از ابهامي كه در ماده 298 وجود دارد اين ماده و نيز ماده 297 مخالفتي با منابع معتبر فقهي ندارند، اما عموميت ماده-ي 296 و ذيل ماده ي 299، به دليل استحكام بيش تر مستنداتي كه مخالفين در دست دارند، قابل دفاع نبوده و بايد اصلاح شوند.

By virtue of the Articles 296-299 of IPC, if the perpetrator commits several crimes to the organs of a person by one or more than one strikes, the latter shall be subject to qisas in person or qisas in person plus qisas in organ and in some cases the latter shall be subject to payment of full Diyah. However, there are other punishments provided under fiqh as well, which are sometimes more consistent with principles of penal law and the provisions of the Qur’anic Verses, Hadiths and usual Amaliyah. Now the question is if the said items are consistent the propositions of the Islamic fiqh. Given the necessity of consistence of the penal laws with Shariah, Seeking to legitimize the rules of penal code, this paper aimed to amend the above mentioned articles of law and proved that except for the ambiguity involved in the Article 298, this article and the Article 297 are not inconsistent with the credible fiqh authorities. However, the generality of the Article 296 and the provisions of Article are not defendable and must be amended on the basis of the strength of most of the evidence provided by the opponents.