نقش شيعيان در انساب‌نگاري سده هشتم هجري

The Shiites’ Part in the Genealogy Production in the Eighth HIjri Century

با آغاز سده هشتم هجري، هم زمان با تحول در نظام مذهبي ايلخانان، زمينه گسترش بيشتر انديشه شيعي فراهم گرديد و دانشمندان شيعه در راستاي دفاع از انديشه خويش، آثار بسياري را در حوزه هاي مختلف پديد آوردند؛ از جمله اين تلاش ها، تدوين آثاري در انساب علويان و سادات بود كه نويسندگاني چون: ابن طقطقي (709ق)، ابن فوطي (723ق)، ابن معيه (776ق) و ابن عنبه (828ق) آن را بر عهده گرفتند. در اين پژوهش كه به شيوه توصيفي و تحليلي و با استناد به منابع تاريخي، رجالي و كتابخانه اي سامان يافته، به اين سوال پاسخ داده مي شود كه نقش مورخان شيعه در تدوين كتب انساب در سده هشتم چه بوده و با چه هدفي صورت گرفته است؟ يافته هاي پزوهش، نشانگر آن است كه انساب نگاري شيعيان در اين قرن، همچون ديگر ادوار، با هدف بازشناسي ذريه رسول خد(ص) با توجه به شرافت اين خاندان و تفاوت آنها با ديگر مسلمانان در برخي حقوق و احكام شرعي، انجام شده است.

In the beginning of the eighth Hijri century, and simultaneously with the conversion of the Ilkhanate Dynasty,religious system, the required ground was provided for the greater development of the Shiite ideology, and in order to defend their own ideology, the Shiite scholars wrote so many books in some different fields. For instance some works on genealogy of the Alavids and Sadat were written by authors such as ibn Teqteqi (709 H.Q.), ibn Quti (723 H.Q), ibn Muayyaa (776 H.Q.) and ibn Inaba (828 H.Q.) . The present research is conducted through the descriptive-analytical method and based on frequent reference to the historical, Rijali and library resources. Therefore it attempts to answer the question “what was the part of the Shiite historiographers in the composition of the genealogy books during the eighth century? And what was their purpose doing so?” The research contexts suggest that, due to the nobility of the prophet’s family and the different between the members of the said family and other Muslims, the production of genealogy by the Shiite in the aforesaid century, the same as what done in other eras, was done aiming at recognition of the prophet’s descendants