تأثير نحوه مصرف ريز مغذي‌ها و تراكم بوته بر عملكرد و اسانس نعناع فلفلي (Mentha piperita L.)

The effects of application microelements and plant density on yield and essential oil of peppermint (Mentha piperita L.)

نعناع فلفلی با نام علمیMentha piperita L.، از جمله گیاهان دارویی و معطر باارزش در صنایع دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی است كه به دلیل طیف وسیع كاربرد آن در صنایع مختلف دارویی در سطح وسیعی از مزارع كشت می‌شود. به‌منظور بررسی تأثیر عناصر ریز مغذی و تراكم بوته بر درصد و عملكرد اسانس آزمایشی در سال 1384، در دانشكده كشاورزی دانشگاه تبریز در قالب فاكتوریل بر پایه طرح بلوكهای كامل تصادفی با سه تكرار انجام شد كه فاكتورهای آن را عناصر ریز مغذی در دو سطح (عدم محلول‌پاشی و محلول‌پاشی) و تراكم بوته در چهار سطح (8، 12، 16 و 20 بوته در متر مربع)، تشكیل می‌دادند. داده‌های بدست آمده از هر دو چین به صورت آزمایش فاكتوریل بر مبنای بلوكهای كامل تصافی و داده‌های حاصل از یك سال به صورت اسپلیت پلات در زمان آنالیز شده است. نتایج حاصل از دو چین نشان داد كه نعناع فلفلی در چین اول نسبت به چین دوم از رشد مناسب‌تری برخوردار بود. به‌طوری‌ كه این گیاه بیشترین عملكرد اسانس را در چین اول تولید نمود، اما میزان اسانس در برگ و بوته در چین اول نسبت به چین دوم كمتر بود. بیشترین درصد اسانس برگ در چین دوم و در اثر محلول‌پاشی با عناصر ریز مغذی به میزان 96/2 درصد حاصل شد. بیشترین عملكرد اسانس نیز در چین اول به میزان 02/20 لیتر در هكتار بدست آمد. نعناع فلفلی در تراكم 20 بوته در متر مربع و در اثر محلول‌پاشی با عناصر ریز مغذی بیشترین عملكرد خشك و عملكرد اسانس را در واحد سطح تولید نمود.

Peppermint (Mentha piperita L.) from Lamiaceae family is one of the most important medicinal plants, used in food, sanitary and cosmetic industries. A field experiment was carried out in Tabriz University in 2005. In this study, the effects of four plant densities (8, 12, 16 and 20 plants/m2) and microelements of two level (nonspraying, spraying) on yield and essential oil production of peppermint were evaluated at two cuttings. The data obtained from each harvests by factorial experiment on the basis of randomized complete block design (RCBD) with three replications and two cutting analysis of compound variance (split plot on time). The results of the first cutting showed that microelements of spraying dry yield, bush and leaf essential oil percentage and essential oil yield increased. In the first cutting dry yield, the oil yield increased by increasing the plant density. In second cutting, microelement spraying cause dry yield and leaf essential oil percentage and essential oil yield of significant affected. Also dry yield increased by increasing the plant density .The results of two cutting indicated that peppermint plants grown better in the first cutting than the second cutting. Plants harvested in first cutting had higher dry yield and essential oil yield, but had lower bush and leaf essential oil. The maximum leaf essential oil percentage (2.96%) obtained with spraying in the second cutting. The maximum essential oil yield was obtained (20.02 li.ha-1) in the first cutting.