بازنگري مباني و روش تفسير ادبي معاصر از منظر امين خولي

Reinvestigating the Bases and Methods of the Contemporary Literary Exegesis from the View of Amin al-Khuli

در قرن اخير، امين خولي در مقاله «تفسير در دايرهالمعارف اسلامي با نگاهي ادبي به قرآن» ضمن ارائه گام هايي متفاوت در تفسير قرآن، تفسير ادبي را دگرگون ساخت. او با اصل قرار دادن قرآن به عنوان يك متن ادبي كوشيد قواعد فهم متن ادبي را بر قرآن همچون ساير متون پياده كند. در اين مقاله، تفاوت ميان مباني فكري و روش تفسيري او را كه به صورت ممزوج در مقاله خود توضيح داده است، آشكار خواهيم كرد. علاوه بر لزوم فهم ادبي قرآن به مثابه متني سترگ در زبان عربي به عنوان اساسي ترين مبناي فكري امين خولي، امكان فهم قرآن توسط افرادي غير از عالمان ديني، اعتقاد به تاثير قرائن پيراموني همچون عوامل محيطي در فهم قرآن، اعتقاد به تك معنايي در قرآن و اصل بودن قرآن در برابر قواعد نحوي و بلاغي، از جمله مباني فكري او به شمار مي رود. همچنين لزوم تفسير موضوعي قرآن كريم، بهره مندي از علوم قرآني در فهم قرآن كريم، توجه به تاريخ و فرهنگ عصر نزول، پژوهش در معناي واژگان، مطالعه و بررسي عبارات و جملات و بهره گيري از دو علم روان شناسي و جامعه شناسي در تفسير، از مراحل تفسير ادبي قرآن به باور اوست. بر اين اساس، پياده كردن قواعد فهم متن ادبي بر قرآن، موجب شكوفايي تفسير در زمينه هاي پژوهش واژگان، زيبايي شناسي عبارات قرآني با تعريف متفاوت علم بلاغت و بهره گيري از علم روان شناسي در فهم تفاوت هاي بيان قرآن در انتقال مفاهيم به مخاطب شده است. هرچند در نظر نگرفتن تفاوت هاي قرآن با متن ادبي به عنوان متني الهي و تصور انطباق كامل آن ها، موجب دستيابي به نتايج نادرست به ويژه در آثار شاگردان امين خولي گرديده است.

Meanwhile Amin al-Khuli has taken different steps in the exegesis of the noble Quran، he has reformed the literary exegesis of the noble Quran in his article “the Exegesis in the Encyclopedia of Islam with a literary look to the holy Quran” in the recent century. Postulating the holy Quran as a literary text، he tried to transmit (practice) understanding the principles of the literary text to the noble Quran like other texts. This paper has revealed the difference between his thought bases and exegetic method which he has been explained in his note in mingled form. Beside the necessity of the literary understanding of the holy Quran as a great text in Arabic language as the most important thought principle of Amin al- Khuli، the possibility of the Quran understanding (perception) by nonreligious scholars، believing to the effect of peripheral contexts such as environmental factors in the perception of the noble Quran، believing monosomy in the holy Quran and the noble Quran being postulation before the syntactic rules are counted of the foundation of his thought. Based on his belief، the necessity of the thematic exegesis of the Holy Quran، using the Quranic sciences for the perception of the noble Quran، paying attention to the culture and history of the revelation time، researching the meanings of terms and studying the phrases and sentences and using the psychology and sociology in the Quran exegesis are the stages of the Quran literary exegesis. Hence، employing the principles of the perception of the literary text in the holy Quran make the exegesis in the area of researching terms، the aesthetics of the Quran phrases with the different definition of rhetoric and using psychology in the perception of the varieties of the Quran speech in conveying the concepts to addresses flourish. Not considering the differences between the holy Quran with literary texts as God’s text and imagining the prefect conformity between them has caused false consequences to be achieved، especially in the works of Amin al-Khuli’s students.