بررسي عملكرد دولت در مورد قاچاق گندم در مرز ايران و عراق (1304 تا 1321 ش)

Studying the Government’s Action against Wheat Smuggling in Iran-Iraq Border

مرز غربي ايران به علت ساختار جغرافيايي، قرار داشتن در مسير راه‌هاي تجارت بين‌الملل، يكي از مراكز قاچاق كالا بود. ‌تأسيس كشور عراق با برخورداري از طولاني ترين مرز با ايران، مناسبات اين دو كشور به‌ويژه درخصوص قاچاق گندم را تحت تأثير قرارداد. اهميت گندم به‌عنوان اصلي‌ترين آذوقه مردم، شرايط جغرافيايي، وقوع جنگ جهاني دوم و ورود ناخواسته ايران به اين جريان، زمينه‌ساز تشديد قاچاق كالا در مرز ايران و عراق شد. اين امر پيامدهايي را به دنبال داشت كه به وضع قوانين جديد براي نظارت بر مناسبات تجاري با عراق منجر شد. پژوهش حـاضر با مطالعه اسنادي و كتابخانه‌اي، به شيوه توصيفي- تحليلي به بررسي عملكرد دولت در جلـوگيري از قاچاق گندم در مرز ايران و عراق در دوره پهلوي تا ماه‌هاي آغازين اشغال ايران توسط متفقين (1321-1304 هـ.ش) مي‌پردازد. دستاورد پژوهش مبين اين امر است كه به رغم اقدام دولت براي جلوگيري از قاچاق گندم، مسائلي چون فقر، نبود امكانات براي فعاليت اقتصادي قانوني، تنوع مراجع تصميم‌گيري چون امنيه و گمرك، ناامني در مرزها، مناقشات داخلي در عراق و عدم همكاري با ايران، اشغال ايران توسط متفقين و مانعي در برابر تلاش‌هاي دولت ايران براي جلوگيري از قاچاق گندم به عراق بود.

Geographically located at the juncture of international trade routes, the Western border of Iran used to be one of the goods smuggling center. The establishment of Iraq and its extended border with Iran influenced the relations between these two countries, particularly with regard to wheat smuggling. The significance of wheat as the main source of nourishment, the geographical location, the Second World War and unwanted engagement of Iran in this issue intensified the smuggling of goods in Iran-Iraq border. This had some consequences and eventually resulted in new supervisory laws to be passed for commercial relations with Iraq. The present study, employing a library-oriented and descriptive-analytic research method, examines the actions of the government against wheat smuggling in Iran-Iraq border during the first Pahlavi era up to the early months of occupation of Iran by the Allied forces. The findings of the study reveal that despite the efforts of the government for preventing wheat smuggling to Iraq, other issues like poverty, lack of facilities for legal economic activities, variety of decision-making organs likedeputy of security affairs and customsduties, bordersinsecurity, internal struggles in Iraq, and lack of cooperation with Iran, and occupation of Iran by the Allied forces acted as obstacles that prevented the Iranian government from acting against wheat smuggling to Iraq.