تحليل الگوهاي همديد خطر آتش سوزي در جنگل هاي شمال ايران (استان گلستان)

Analysis Synoptic Patterns for Forest Fires Risk in Northern of Iran

آتش سوزي جنگل ها به دليل نوسانات عناصر اقليمي كاهش رطوبت، افزايش دما، وزش باد و استقرار الگوهاي همديد به عنوان يك مخاطره محيطي ناشي از گرمايش جهاني در سال هاي اخير روند رو به افزايش داشته است. ايران با استقرار در منطقه اي با اقليم خشك و نيمه خشك سهم كمي از جنگل هاي جهان را دارد كه همين مقدار نيز در نتيجه آتش سوزي و تخريب انساني به شدت در حال كاهش است. استان گلستان در ساحل درياي خزر به دليل دريافت بارش بيشتر و تعديل دما يكي از رويشگاه هاي جنگلي كشور است. جنگل هاي اين استان در سال هاي اخير دچار آتش سوزي هاي زيادي گرديده است. اين پژوهش با استفاده از داده هاي اقليمي سطح زمين و جو بالا، خصوصيات فيزيوگرافي و داده هاي آتش سوزي دوره آماري 1392-1384 با روش محيطي به گردشي در استان گلستان انجام گرفته است. طبق بررسي ها 38٪ در تابستان و 29٪ آتش سوزي ها در فصل پاييز، بيشتر آتش سوزي ها در دامنه هاي شمالي و شمال غربي البرز و در شيب 3-0 درصد و ارتفاعي 729-0 متر از سطح دريا رخ داده اند. تحليل اقليمي اين پديده نيز افزايش 2 تا 6 درجه سانتي گراد، عدم ريزش بارش، كاهش رطوبت، افزايش سرعت باد در روز آتش سوزي نسبت به روز قبل و در جو بالا وجود موج گرمايي، افزايش ضخامت جو در تراز 1000-500 را نشان مي دهد. از نتايج ديگر تفاوت الگوي جريان بادها در دو فصل سرد و گرم است. در فصل سرد سال حاكميت جريان هاي جنوبي با ايجاد گرمباد (باد گرميج) و در فصل گرم سال تسلط زبانه پرفشار آزور در ايران و يك كم فشار حرارتي در بيابان هاي تركمنستان شرايط مناسبي جهت وزش هاي شمالي ايجاد نموده و باعث رخداد آتش سوزي با گسترش آن مي گردد. لذا با كمك عوامل ذكر شده موثر در آتش سوزي به ويژه پيش بيني هاي همديد مي توان نسبت به كاهش خسارات آن در چارچوب مديريت ريسك اقدام نمود.

Iran is one of the countries in the Middle East and North of Africa that face high risk in terms of wildfire occurrence in forested areas. We had used the record data SLP, 850 and 500hpa, temperature, precipitation, relativity humidity, speed and direction wind and forest fire day by IRIMO Golestan province. Data of SLP, 850 and 500hpaduring study period extracted from NCEP/NCAR data site. At first, the forest fire day’s record by NRWM Golestan province. The addition, topography data obtain of DEM layers. The results show that: In the case of fire, wind speed increased, temperature 2 to 6cº will be increased but the relative humidity and precipitation are decrease trend. The analysis upper air data show that the fire occurred on the warm advection and increasing the thickness of the atmosphere in 1000- 500 hPa level. Other results obtained from the difference between warm season and cold season is the wind flow pattern. In cold season, the flow of the south (the Oman Sea and the Persian Gulf) and Alborz Mountains creates a foehn wind (Germich) and warm season the Azores high-pressure tab control and a low pressure (thermal low) in the heat in the desert of Turkmenistan suitable for northern wind and fires are created. Therefore, these patterns are reason wildland fire in Golestan province.