چگونگي استفاده از فضاهاي شهري در سكونتگاه هاي غيررسمي؛ مورد پژوهي: جداره ي شرقي بزرگراه چمران تهران (حدفاصل پل ملاصدرا و پل مديريت)

How to use urban spaces in informal settlements case Study: East Side of Chamran Highway of Tehran (Between Pole-e-Mulla Sadra & Pol-e-Modiriat)

فضاهاي شهري به عنوان بستر زندگي و تعاملات اجتماعي و محل انجام فعاليت­هاي ضروري، اختياري و اجتماعي، بايد از كيفيت­ هاي كالبدي- عملكردي، فرهنگي- معنايي و اقتصادي- اجتماعي مناسب برخوردار باشند. در سكونتگاه­ هاي غيررسمي نيز، فضاهاي شهري علي­رغم فقدان بسياري از كيفيت­ هاي لازم، بستر زندگي اقشار كم­ درآمد و محل رخداد انواع فعاليت­هاي شهري است. پژوهش حاضر در پي واكاوي و توصيف چگونگي انجام فعاليت­هاي ضروري، انتخابي و اجتماعي در فضاهاي شهري سكونتگاه­ هاي غيررسمي و تبيين دلايل اين رخدادها، به عنوان اهداف پژوهش در محدوده ­ي حاشيه­ ي شرقي بزرگراه چمران شهر تهران مي­ باشد. پژوهش با توجه به محتواي تحقيق از نوع كمي- كيفي بوده و با توجه به جدول نمونه­ گيري مورگان و توزيع 201 پرسشنامه­ ي سنجش مكان، كه معيارهاي آن از مباني نظري و تجارب داخلي و خارجي بررسي شده استخراج شده و با روش نمونه­گيري احتمالي تصادفي آغاز و با روش تحليل عاملي و استفاده از نرم ­افزار SPSS نتايج تحليل ارائه شده است. در اين فرايند از روش­هاي مصاحبه و مشاهده­ي رفتار در قرارگاه ­هاي طبيعي رفتاري نيز استفاده گرديده است. يافته­ ها نشان مي ­دهد استفاده از فضاهاي شهري در سكونتگاه ­هاي غيررسمي، به عنوان رفتار يك خانواده ­ي بزرگ كه از جامعه­ ي روستا- شهري كوچك به عنوان جامعه­ ي مبدأ، به جامعه­ ي كلان ­شهري مقصد مهاجرت كرده است، تلقي شده و به دلايل سامانه­ هاي حمايتگر قوي و سرمايه ­ي اجتماعي ساكنان از يك طرف و ضرورت جبران انواع محدوديت­ هاي عرصه ­ي خصوصي منزل از طرف ديگر، يك ضرورت اجتماعي تدافعي براي تضمين بقا محسوب مي­ شود، به طوري­كه فضاهاي شهري، بستر بروز فعاليت­هاي متنوع با بازه­ ي زماني بادوام و تواتر زياد، عملأ صحنه­ ي حفاظت از ساكنان اين جوامع و مقاومت آن­ها در برابر تنش بيرون ­ماندگي از جامعه ­ي شهري رسمي مي ­باشد، كه علي­رغم فقدان كيفيت­ هاي لازم، موجبات انسجام اجتماعي را فراهم مي­ آورد.

Urban spaces have different physical, social, economic and cultural desires as the basis of life and social interactions and the place of doing essential, optional and social activities. These urban spaces in informal settlements as the living place of low-income groups, regardless of the low quality, are the place of doing all kinds of urban activities.
In this research, we have tried to find out how to carry out essential, selective and social activities in urban spaces of informal settlements with descriptive-explanatory goals and quantitative-qualitative methods. This route was started according to Morgan's sampling table and 201 place check distribution questionnaires, whose criteria were extracted from the theoretical bases related to the subject, and started by random sampling method and analyzed by factor analysis method and SPSS software.
The findings show that the use of urban space in informal settlements, due to strong social protection systems, is a social necessity for survival, in such a way that residents do many of their necessary activities in the urban space of the neighborhood. It’s because of the restrictions of the homes and also a desire to establish social interactions. Selective activities are usually done in groups and social activities in this space are in a high level, due to the willingness to engage in social interactions. High social activities as the output of essential and selective activities indicates the proper functioning of the essential and selective activities and the existence of strong social support systems among the residents.