بررسي تغييرات الگوي فصلي بارندگي در استان همدان

Investigating the Changes of Seasonal rainfall pattern in Hamedan province

بارش تغيير پذيرترين پارامتر جوي است كه زمان و فصل آن هم دچار تغيير مي گردد. شناخت دقيق سازوكار و نحوه تغييرات فصل بارندگي اهميت بسياردارد. در اين راستا مطالعه فصل بارندگي در استان همدان كه از نظر كشاورزي جايگاه ويژه اي در سطح كشور دارد، اجتناب ناپذير است اين مطالعه سعي در شناخت تغييرات فصل بارندگي در استان همدان را دارد بدين منظور تاريخ وقوع، آغاز و خاتمه بارندگي از داد ه هاي روزانه بارش در استان همدان استخراج، روند خطي و تغييرات احتمالي آن ها، طي دوره سي ساله 1358 تا 1387 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. بدين منظور مشاهدات به سه دهه مجزا تقسيم و مقايسه گرديد. نتايج اين مطالعه نشان مي دهد كه در دهه اول دوره بارندگي اوايل پائيز آغاز و در بهار پايان مي يافت. يعني دوره بارندگي طولاني بوده است. در دهه دوم فصل بارندگي تغيير خاصي نكرده و فقط در برخي مناطق استان طول دوره بارندگي كوتاه تر ودربرخي نواحي بلندتر شده است. اما در دهه سوم دوره بارندگي جابه جايي محسوسي داشته است. يعني آغاز بارندگي از زمستان و خاتمه آن به طرف تابستان بوده است. اين بدان معنا است كه در سال هاي اخير فصل بارندگي با سرعتي نسبتا« كند به طرف تابستان در حركت است. تغييرات روند طول دوره بارندگي نيز نشان دهنده روند افزايشي است. به عبارتي در دوره مورد مطالعه فصل بارندگي طولاني تر شده است، به منظور طبقه بندي تغييرات فصل بارندگي بر روي داده هاي ميانيابي شده و بر اساس »متوسط فاصله اقليدسي« و به روش ادغام »وارد [1] « تحليل خوشه اي انجام شد. بر اين اساس، استان همدان از نظر تغييرا ت فصل بارندگي به سه منطقه طبقه بندي گرديد. منطقه يك با بيشترين وسعت، كوتاه شدن فصل بارندگي را نشان مي دهد منطقه دو جابجايي آغاز فصل بارندگي به طرف زمستان را نشان مي دهد و در منطقه سوم فصل بارندگي تغييري محسوسي نداشته است.

One of the most variability of atmospheric parameter is precipitation، which changes seasonally. It is important to understand exact characteristic of rainfall seasonal variable. Therefore، it is unavoidable to study rainfall season in Hamedan province، because Hameden is one of the important centers of agriculture in Iran. In this research، the seasonal variability of rainfall is considered in Hamedan province. For this object، precipitation، onset and cessation data were extracted and the trend and seasonal variability of rainfall were analyzed during 30 years (1979-2009)، so observations were divided to three separated decades. The result of this study show the duration of rainfall is from early falls until end of spring in the first decade. This result indicated that the duration of rainfall is long. In the second decade، there is no significant change in rainfall season، but only in some part of the province، the rainfall duration is shorter and in the other part it is longer. Nevertheless، in the third decade there is considerable movement. The onset of rainfall duration has been in winter and cessation of rainfall duration has been in summer. It means that rainfall season has moved to summer slowly in recent years. The trend of rainfall duration has increasing trend. On the other hand، the duration length of rainfall is longer than before. In order to classify، rainfall seasonal variability is interpolated and the cluster analysis is done base on the “Oghlidos distance” and “Ward” integrated method. According to this method، Hamedan province is classified to 3 groups. The first group indicates the shortfall in the most parts، the second group indicates rainfall season onset is moved to winter، and in the third part the rainfall season has not had any changes.