طنز مرگ و نمودهايي از آن در شعر شمس لنگرودي

The Satire of Death and its Representation in Shams Langaroudi’s Poetry

يكي از شاخص‌هاي بنيادين طنز خنده‌آميزبودن آن است، اما وقتي طنز مقوله‌هاي متعالي همچون مرگ را دست‌مايه قرار دهد، گاه با دورشدن از شاخص‌هاي بنيادي، مثل فرح‌بخشي، صراحت و آسان‌يابي، منش رهايي‌بخشي خود را از دست مي‌دهد و به تلخ‌مايگي و اندوه كشيده مي‌شود. ازآنجاكه مرگ براي انسان همواره مقوله‌اي رازآميز و تراژيك است، دست‌برد طنز در آن هرگز به گشايش و رهايش قطعي نمي‌انجامد، بلكه صرفاً مي‌تواند با ايجاد غفلت آني، ذهن مخاطب را از مرگ برگيرد و شادي موقتي در او پديد آورد. اين مقاله نخست طنز مرگ را ژانري تلفيقي از طنز معرفي مي‌كند و سپس، براي آشكارشدن بحث، نمودهاي طنز مرگ را با بررسي شواهدي از شعر شمس لنگرودي نشان مي‌دهد. خواهيم ديد كه شمس درباب مرگ و هم‌بسته‌هاي آن همچون وحشت از رويارويي با مرگ، بيم فناپذيري و نابودگي، بيم و نگراني از تجزيه و فروپاشي و... گاه از سازوكارهاي متنوع طنزآفريني استفاده مي‌كند. اين مقاله نشان مي‌دهد كه آنچه در مواجهه طنزآميز شمس با مرگ برجستگي دارد، توجه به ترس و نگراني انسان از قطعيت مرگ و تاكيد بر بُعد جسماني و تنانه انسان در جهان طبيعت است.

One of the basic characteristics of satire is its humour. When dealing with supreme subjects like death, Satire sometimes movesaway from its basic characteristics such as comicality, candor and accessibility and becomes less relieving and more bitter and sad. When satire deals with death, which is always mysterious and tragic for humans, it fails to provide any absolute relief;instead it brings about short term forgetfulness in the audience through diverting their attention, and givesthem a temporary sense ofbliss. This article identifies satire of death as a complex genre and analyzes its different aspects in samplepoems by Shams Langaroudi. We will see that Shams uses different methods of satire of death to deal with this phenomenon and its related concepts such as thanatophobia. The article reveals that satire of death in poems of Shams reflects humanʹs fear and apprehension about certainty of death and emphasizes the physical and bodily dimension of human being in the natural world.