بررسي تأثير تمركز و ساير عوامل در صنعت بانكداري بر سودآوري بانك‌هاي دولتي

The Effect of Concentration in the Banking Industry and other Factors on the Profitability of State Banks

سودآوري بانك‌ها امري ضروري و تعيين‌كننده براي ثبات اقتصادي است كه مي‌تواند از جنبه‌هاي خرد و كلان اقتصادي مورد توجه قرار گيرد. در خصوص عوامل مؤثر بر سودآوري تحقيقات متعددي در ايران صورت گرفته است، با اين حال در هيچ يك از آنها، در رابطه با چگونگي تأثيرگذاري تمركز در صنعت بانكداري بر سودآوري سخني به ميان نيامده‌است. اين تحقيق به بررسي تأثير تمركز و ساير عوامل در صنعت بانكداري بر سودآوري بانك‌ها مي‌پردازد. بدين منظور تمركز در صنعت بانكداري از سه بعد دارايي‌ها، تسهيلات اعطايي و سپرده‌ها با استفاده از شاخص هرفيندال ـ هيرشمن براي 10 بانك دولتي طي سال‌هاي 1370ـ1387 اندازه‌گيري شد و تأثير اين عوامل به همراه شش متغير كنترلي اندازه، كارايي، سرمايه بانك، سطح بازار سرمايه، سطح درآمد ملي و نرخ بهره بر بازده دارايي‌ها، به عنوان متغير وابسته آزمون گرديد. براي آزمون فرضيه‌هاي تحقيق از مدل‌هاي رگرسيوني چندمتغيره و ساختار داده‌هاي پانلي استفاده شد. نتايج نشان داد كه رابطه معكوس و معناداري بين تمركز و سودآوري بانك‌ها وجود دارد. در خصوص ساير عوامل نيز كارايي، سرمايه، سطح درآمد ملي و نرخ بهره رابطه مستقيمي با سودآوري بانك‌هاي دولتي دارند. در حالي كه اندازه بانك رابطه معكوسي با سودآوري دارد. در اين ميان شواهدي مبني بر وجود رابطه بين سطح بازار سرمايه و سودآوري بانك‌ها يافت نشد.

Banks profitability is necessary for determining the economic stability، It can be studied from micro and macro aspects of economic consideration. Regarding the factors affecting profitability، there have been many studies in Iran، however in none of them، the influence of concentration on profitability has been considered. This study investigates the relationship between banking industry concentration and profitability of state banks. To test the effect of concentration on banks profitability، based on research literature، three aspects of concentration in banking industry including concentration in assets، concentration in bank deposits and concentration in credits were considered and HHI index was used to measure concentration in the industry. Also، six control variables، including bank capital، bank size، bank efficiency (company-specific factors)، interest rates، economic development and the level of capital market (macroeconomic factors) as control (explanatory) variables were selected and measured. The profitability of banks was measured using the ratio of return on assets (net income divided by total assets). Findings of study show that banking industry concentration have positive relationship with bank profitability.