ماهيت و مباني نظريه نقض قابل پيش بيني در فقه و حقوق ايران

The Nature and Bases of the Doctrine of Anticipatory Breach in Figh & Iranian Law

در حقوق قراردادها، ازجمله آثار نقض قرارداد توسط يك طرف، حق طرف ديگر در تمسك به ضمانت اجراهاي ناشي از نقض قرارداد ميباشد. ولي زمان اعمال اين حق اصولا وقتي است كه موعد اجراي قرارداد فرا رسيده و متعهد تعهدات قراردادي خويش را ايفاء ننموده باشد؛ اما گاهي پيش از فرارسيدن موعد اجراي تعهد، متعهدله به طور معقول و متعارف به اين نتيجه مي رسد كه متعهد، به هر دليل، نميتواند يا نمي خواهد در موعد مقرر به تعهد خويش عمل كند. در اين حالت، نظريه نقض قابل پيش بيني قرارداد به عنوان يك نهاد نوظهور در حقوق قراردادها مطرح مي شود و به متعهدله اين اجازه را مي دهد كه با استناد به اين نظريه خود را از زير بار مسووليت قراردادي كه در آينده با نقض مواجه خواهد شد رهايي بخشد و حسب مورد، اقدام به تعليق يا فسخ قرارداد نمايد. حال سوال اساسي اين است كه آيا در نظام حقوقي ايران، متعهدله مي تواند قبل از فرارسيدن موعد اجراي قرارداد، به استناد اين نظريه به ضمانت اجراهاي ناشي از نقض قرارداد متوسل شود. به نظر مي رسد با استدلل و استناد به قواعد و اصول مسلم حقوقي نظير قاعده لضرر، عقل و بناء عقلا و نيز مضمون شرط ضمني مي توان گفت هميشه لزم نيست تا متعهدله منتظر زمان اجراي تعهد باشد،سپس در صورت عدم اجرا، الزام متعهد را ازحاكم (دادگاه) تقاضا نمايد و درصورت امتناع، اقدام به فسخ قرارداد نمايد. بلكه گاهي با توسل به مفاد نظريه نقض قابل پيش بيني، حتي قبل از سررسيد قرارداد، امكان فسخ قرارداد براي متعهدله قابل تصور است. در اينجا ضمن تبيين و تحليل ماهيت اين نظريه سعي مي كنيم تا ثابت كنيم كه مفاد اين نظريه در حقوق ايران قابل توجيه است و مي توان به پذيرش آن در فقه و حقوق ايران قائل شد.

In the law of contract، one of the effects of contract breach by one party is right of another party in resorting to sanctions (remedies) resulting from the contract breach. But when this right is applicable that، on principle، the due date for performance of contract has been arrived and the promisor dose not performed his contractual obligations. But، occasionally، prior to the due date for performance of obligation، the promisee reasonably conclude that the promisor، for any reason، cannot or will not perform his obligation in due date. In this case ،the doctrine of Anticipatory Breach of Contract propound as a new legal establishment and it permits to the promisee، by Resorting to sanctions (remedies) of this doctrine، to gets rid of his obligations in the contract which will encounters with breach in the future and proportionately enterprises to suspension or termination of contract. The fundamental question is whether such doctrine، which it’s origin is Common Law system، can endowed with any position in Figh & Iranian Law it means that، whether، in the Iranian legal system، prior to the due date for performance of obligation، the promise، by invoking to this doctrine، can be resorted to sanctions (remedies) resulting from breach of contract. It appears that it is not always necessary to promisee wait for the due date for performance of commitment، but the promisee could terminate the contract with recourse to the provisions of Anticipatory Breach even before the contract due date، in according to the incontrovertible legal and jurisprudential principles such as No Loss، wisdom base and themed implied term Rules. Here، we explaining and analyzing the nature of this theory، try to prove that this theory is justified in Iranian law، and also in Islamic jurisprudence (figh).