كليدواژه :
خراسان بزرگ , گسترش شهرها , امنيت , تجارت
چكيده فارسي :
مباحث مرتبط با مطالعات تاريخ شهرهاي ايران و بررسي علل گسترش شهرها جزء با اهميت ترين موضوعات در هر دوره تاريخي است. يكي از اين موقعيت هاي جغرافيايي- تاريخي، منطقه خراسان بزرگ در طول سده هاي آغازين ورود اسلام به ايران است. پژوهش حاضر، در پي پاسخ براي يافتن عوامل گسترش شهرهاي خراسان بزرگ در اين دوره است. بر اساس يافته هاي مستند، اين منطقه در طول سده هاي بعد از اسلام به علت داشتن شرايط اقليمي مناسب و نيز واقع شدن در مسيرهاي تجاري داراي شرايط ويژه بود. ضمن آنكه به علت همجواري با سرزمين اقوام بيابانگرد ترك، از مهمترين ثغور مملكت اسلامي محسوب مي شد. از اينرو همواره از طرف حكومت ها و مردم مورد توجه بود و جمعيت فراواني را به خود جلب ميكرد. مي توان مهمترين عوامل گسترش شهرهاي خراسان بزرگ در طول سده هاي سوم تا هفتم ه.ق.، داشتن شرايط اقليمي- طبيعي مناسب، توجه به موضوع محافظت از ثغور سرزمين اسلامي از طرف دولت ها و توجه به اهميت تجاري شهرهاي سرحدي دانست. اين شهرها، بر سر راه هايي واقع بود كه از طريق آن مردم منطقه مي توانستند با ديگر نقاط مبادلات اقتصادي- تجاري برقرار كنند. موقعيت امنيتي- اقتصادي شهرهاي خراسان بزرگ در طول سده هاي سوم تا هفتم ه.ق. آنچنان داراي اهميت بود، كه شهرهايي چون بخارا و نيشابور، به عنوان پايتخت انتخاب شدند و اهميت سياسي يافتند. روش تحقيق: منطبق بر روش توصيف، تحليل و استنباط اطلاعات، بر پايه مطالعات كتابخانه اي به انجام رسيده است. كتب تاريخي، مقالات و پژوهش هاي معاصر مرتبط داخلي و خارجي جهت دستيابي به اهداف مقاله مورد بهره برداري قرار گرفته است.
چكيده لاتين :
One of the important issues in the study of the history of Iranian cities is the study of cities development and its causes in each historical period. One of these periods is the early centuries after the arrival of Islam into Iran, including in the great Khorasan. During this period, although religiously embraced Islam, Iran displayed a different image in the creation of urban culture due to its long history of urbanization. During this period, most of the cities in Khorasan were developed due to the expansion of old cities and major changes in their texture. The expansion of cities was influenced by several factors that affected their expansion in uneven proportions. The most important of these are: Geographical, natural and climatic factor: It includes the issue like existence of water, moderation of region and the good weather, the existence of suitable agricultural land, the proximity to pasture and the possibility of providing wooden products. Security - defense factor: It includes the creation of border cities, the construction of tower and fortification, and enclosing towns by nested fences, the use of natural barriers to protect the cities’ security, strengthening the military capabilities of cities and the use of warfare tools, and rebuilding and consolidating old cities. Economy - trade factor: It includes increased production jobs, the creation of permanent markets in cities, the significance of neighborhoods in the external cities, placing cities on the trade roads and the prosperity of trade with other regions. Governmental and administrative factor: Establishing the centrality of government in a city has always attracted population
