بررسي ريخت شناسي برگ در پايه هاي نر و ماده گونه بنه (Pistacia atlantica Desf) در جنگل هاي ارسباران

Study of morphological diffrentiation of leaf in males and females of Pistacia atlantica desf species in Arasbaran forests

در گياهان دو پايه، مانند بنه (Pistacia atlantica Desf) تشخيص پايه هاي نر و ماده از يكديگر بدون اندام هاي زايشي مانند گل دشوار است. در اين مطالعه براي شناسايي گياهان نر و ماده از تفاوت هاي ريخت شناسي 180 برگ از 60 پايه درختي اين گونه از جنگل هاي ارسباران واقع در شمال غرب ايران استفاده شد. به طوري كه چندين صفات ماكرومورفولوژيك كمي و كيفي مقايسه شدند. نتايج حاصل از واكاوي داده هاي ريخت شناسي نشان داد كه صفات طول برگ، سطح برگ، عرض برگ، عرض برگچه انتهايي، وجود جفت برگچه هاي متقابل و متناوب و برگچه هاي سه تايي در پايه هاي نر و ماده به طور معني داري متفاوت بود. آناليز تشخيص نيز 70/6 درصد صحت شناسايي و جداسازي پايه ها را با استفاده از صفات ريخت شناسي تأييد كرد. در مجموع نتايج اين مطالعه نشان داد كه ويژگي هاي ريخت شناسي اندام هاي رويشي مانند برگ براي تفكيك گياهان نر و ماده، قبل از پيدايش اندام هاي زايشي مي تواند مفيد باشد.

Male and female individuals of dioecious plants such as Pistacia atlantica are difficult to recognize from eachother without sexual organs e.g. flowers. In this study morphological characteristics of 180 leaves from 60 P. atlantica individuals in Arasbaran of Northwestern Iran were used for identification of male and female plants. Several quantitative and qualitative morphological characteristics were compared, and the results of morphological analyses showed that leaf length, leaf area, leaf width, terminal leaflet width, the presence of alternate and/or opposite pairs leaflets and presence of triplet leaflets are different significantly in males and females. Identification analysis proved about accuracy of 70.6% in characterization of individuals using morphological traits. The current study suggests that morphological characteristics of vegetative organs e.g. leaf can play an important role in identification of the males and females in dioecious plant species at earlier stages before appearance of the sexual reproductive organs.