بررسي تنوع ريخت شناسي جمعيتهاي دو گونه بومادران ايران ( Achillea nobilis L و .Achillea aleppica DC)

Assessment of Agro- Morphological diversity among populations of Achillea nobilis L. and Achillea aleppica DC. in Iran

بومادران (L. Achillea) يكي از گياهان با ارزش در صنايع داروسازي، آرايشي و بهداشتي است كه مواد موثره دارويي آن عمدتا در گلهاي آن توليد مي شود. در اين پژوهش تنوع جمعيتهاي دو گونه بومادران (Achillea nobilis L. subsp. neilreichii و DC. subsp. aleppica Achillea aleppica) با استفاده از ويژگيهاي ريخت شناسي (مورفولوژيكي) گياهان در مزرعه مورد بررسي قرار گرفت. صفات مورد مطالعه عبارت بودند از: ارتفاع گياه، قطر گياه، تعداد گل ، قطر گل آذين ، وزن تر بوته و وزن خشك بوته. نتايج تنوع مناسبي را بين جمعيتها نشان داد. بعضي از جمعيتها از نقطه نظر صفات بررسي شده عملكرد بسيار بهتري از ساير جمعيتها داشتند. در گونه A. nobilis جمعيت "گيلان7 " بيشترين و جمعيت "سمنان1 " كمترين مقادير را در صفات مورد بررسي نشان دادند. نتايج تجزيه همبستگي بين صفات در گونه A. nobilis نشان داد كه تنها همبستگي بين صفات زايشي و رويشي، همبستگي بين محصول(متوسط وزن تر بوته) و قطر گل آذين بوده است. نتايج تجزيه خوشه اي نشان داد كه دو گروه 4 و 5 به دليل داشتن بيشترين تعداد گل و بالاترين قطر گل آذين جمعيتهاي برتر را در خود جاي داده اند. در بين جمعيتهاي A. aleppica جمعيت "ايلام" با داشتن تعداد گل نسبتا بالا (8/17عدد) به اين علت كه كمترين قطر گياه را داشته و كشت تعداد بوته بيشتري را در واحد سطح امكان پذير مي كند، به عنوان جمعيت برتر معرفي شد. اين نتايج مي تواند راه را براي معرفي و توليد واريته هاي مناسب هموار كند.

Achillea is one of the important medicinal plants in Iran which has been used widely in medicinal, cosmetic and health care industries. Agro-morphological diversity of wild populations of Achillea nobilis L. subsp. neilreichii and A. aleppica DC. subsp. aleppica was investigated. The investigated traits were: plant height, plant diameter, flower diameter, number of flowers and fresh and dry weight. Results showed that there are significant differences between populations, and some populations showed distinctively better results than the others. In A. nobilis, Population "Gilan7" showed highest amount and "Semn@n" showed the lowest amount for different agro-morphological traits. Correlation effect analysis of A. nobilis Populations showed that there are significant positive correlation between yield (average fresh weight of each plant) and flower diameter. This is the only correlation found between vegetative and reproductive traits. Cluster analysis grouped A. nobilis populations into 5 clusters. The valuable by-product of Achillea is mainly located in the flowers and top part of the flowering stems so cluster 4 and 5 contained most desirable populations because they had highest amount of flowers and flower diameter. In A. aleppica, "Elam" population with high amount of flowers (8.17) and lowest amount for plant diameter is a Superior population because it let us to have more plant in a unit area and produce. These results are very helpful for improving and introducing more suitable varieties.