تاثير جهت دامنه و خاك بر خصوصيات كمي و كيفي گونه ممرز (Carpinus Betulus L) در جنگلهاي ارسباران مطالعه موردي: حوزه هاي كليبرچاي و ايلگنه چاي

Effect of aspect and soil on quantitative and qualitative characteristic of hornbeam (Carpinus betulus L.) in Arasbaran forest case study: Ilginehchay and Kaleibarchay Watersheds

ممرز يكي از گونه‌هاي غالب جنگل‌هاي ارسباران بوده و بيشترين درصد آميختگي توده‌هاي جنگلي در اين منطقه رويشي مربوط به اين گونه است. هدف از اين مطالعه شناخت ويژگي‌هاي كمي و كيفي ممرز در جهات جغرافيايي مختلف و شناخت ويژگي‌هاي خاك رويشگاه آن است. در اين بررسي در دامنه‌هاي شمالي 15 قطعه نمونه و درساير جهات 10 قطعه نمونه دايره‌اي شكل 3 آري به صورت تصادفي برداشت شد. در هر قطعه نمونه كليه درختان با قطر برابر سينه بيش از 6 سانتي‌متر مورد اندازه‌گيري قرار گرفته و در خصوص پايه‌هاي ممرز دو قطر عمود بر هم تاج نيز اندازه‌گيري شد. جهت بررسي تجديد حيات، قطعات نمونه 0/5آري به مركزيت قطعه نمونه اصلي پياده شده و زادآوري در سه طبقه شمارش شد. براي بررسي خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك در محل برداشت قطعات نمونه در جهت شمال 3 نمونه و در ساير جهات 2 نمونه خاك از عمق 30-0 سانتي‌متر برداشت شدند. نتايج نشان داد خالص‌ترين رويشگاه‌هاي ممرز در دامنه‌هاي شمالي با 91/9 درصد حضور ممرز و آميخته‌ترين آن در دامنه‌هاي جنوبي ديده مي‌شوند. بيشترين ميانگين قطر برابر سينه( سانتي‌متر) در دامنه‌هاي شمالي (12/50) و شرقي (12/20) و كمترين آن در دامنه‌هاي جنوبي (9/26) اندازه‌گيري شد. قطر تاج(متر) گونة‌ ممرز در دامنه‌هاي شمالي (2/49) و جنوبي (2/42) بيشتر از ساير جهات بوده و كمترين مقدار آن در دامنه غربي (2/27) مشاهده‌ شد. نتيجه آناليز PCA نمونه خاك‌هاي برداشت شده براي تعيين مهمترين منابع تغييرات خاك نشان داد لاي، شن و پتاسيم مهم‌ترين منابع تغييرات عوامل محيطي در رويشگاه ممرز هستند.

Hornbeam is one of the dominant species of Arasbaran forest and it is the most mixture percentage of forest stands in this area. This study aims at recognizing Hornbeam quantitative and qualitative characteristics in the different aspects as well as recognizing its site soil properties. In the current study, fifteen plots in the north aspects and ten 300m2 circular shaped plots in other aspects were randomly taken. In each plot, all the trees with a diameter at breast height greater than 6 centimeters and two perpendicular crown diameters of Hornbeam trees were measured. To investigate the regeneration, 50m2 plots were implemented at the center of main plots and the regeneration was enumerated in three classes. In order to analyze the soil physical and chemical properties, 3 soil samples from the north aspect and 2 samples from other aspects were taken of 0-30 cm depth. Results showed that the purest Hornbeam sites were located in the northern aspect with the 91.9 % presence percentage and the most mixed stands were observed in the western aspects. The maximum average D.B.H. was measured in the northern (12.50cm) and eastern (12.20cm) aspects and the minimum ones were measured in the western aspects (9.26cm). The crown diameter of Hornbeam trees was higher in the northern (2.49m) and southern (2.42m) than other aspects and the minimum, one was observed in the western (2.27m) aspect. PCA result showed that silt, sand and potassium were the most important variation sources of environmental factors within Hornbeam sites.