پيامدهاي اقتصادي تغيير كاربري مراتع به ديم‌زار از جنبه كاركردهاي حفظ آب و خاك

Economic Consequences of Converting Rangelands to Dry Farmlands, Focusing on Soil and Water Conservation Services

امروزه بهره‌برداري از منابع طبيعي بدون توجه به ارزش واقعي و ظرفيت‌هاي محيطي، يكي از مسايل پيش روي كشورهاي در حال توسعه بوده و شاهد تغيير كاربري مرتع به كشاورزي براي دستيابي سريع به توليد بيشتر هستيم. پژوهش حاضر در بخشي از منطقه فريدونشهر اصفهان، تاثير اقتصادي تبديل مراتع خوب و ضعيف به ديم‌زار را از نظر كاركردهاي حفظ آب و خاك بررسي نموده است. ويژگي‌هاي هيدروليكي و نفوذپذيري با استفاده از دستگاه نفوذسنج مكشي و ميزان فرسايش و رسوب به روش MPSIAC برآورد گرديد. همچنين از روش هزينه جايگزين براي برآورد ارزش اقتصادي كاركردهاي حفظ آب و خاك در هر كاربري بهره گرفته شد. نتايج نشان داد كه مرتع خوب نسبت به ديگر كاربري‌ها كمترين ميزان روان‌آب (6/66 ميلي‌متر)، فرسايش (298/14 مترمكعب بر كيلومتر مربع در سال) و رسوب (129/42 تن بر كيلومتر مربع در سال) را در هر هكتار داشته است. ارزش اقتصادي كاركرد حفظ آب و خاك هر هكتار از مرتع خوب و ضعيف در مقايسه با ديم‌زار نيز به ترتيب حداقل 20/38 و 13/19 ميليون ريال در سال بيشتر بوده كه معادل منفعت اقتصادي سالانه عدم تبديل هر هكتار مرتع است؛ لذا به‌منظور مديريت جامع‌نگر سرزمين مطابق با اصول توسعه پايدار، حفظ مراتع پيشنهاد مي‌شود.

Severe natural resources utilizations, disregarding their real value and environmental potency, pose many hazards in developing countries. Many rangelands have been converted to agricultural fileds to achieve more immediate income. This study, aimed to investigate the economic impacts of converting good and poor rangelands to dry farmlands in terms of soil and water conservation services in Fereidounshar- Isfahan. Hydraulic properties and infiltration status of various land uses were studied using tension infiltrometer. MPSIAC model was also used to estimate soil erosion and sediment yield in the studied area. Economic values of different soil and water conservative services were calculated using Replacement Cost approach. According to the results, good rangeland had the least amount of run off (6.66 mm), erosion (298.14 m3.km-2.year-1) and sediment yield (129.42 ton. km-2.year-1) compared to the other land uses. The economic gains of soil and water conservative services from each hectare of good and poor rangelands compared to dry farmlands were at least more than 20.38 and 13.19 million Rials in a year, respectively, which is equal to economic gains of not converting each hectare of rangelands in a year. Consequntly, in order to manage the lands holistically, based on principles of sustainable development, it is proposed to maintain rangelands.