بررسي عدم انتساب تفسير درج الدرر به عبدالقاهر جرجاني

An Evaluation of the Non-Ascription of Dorj al-Dorar Interpretation to Abd al-Qahir Jurjani

شیخ عبدالقاهر جرجانی (د. 471)، بلاغی و نحوی نامی و زبان‌شناس بزرگ ایرانی، از معدود دانشمندان تاریخ اسلام و ایران به شمار می‌رود كه چند سده از جامعه‌ی علمی خویش جلوتر بوده است و اندیشه‌های پیشرو و شایان درنگ او بیشتر به كار ادب‌پژوهان و زبان‌شناسان امروز ‌آمده است. تا ادیبان و نحویان سده‌ی پنجم قمری. بیشتر آثار بر جای مانده از عبدالقاهر در قلمرو دانش نحو و سپس بلاغت است، امّا در سال‌های اخیر تفسیر قرآنی با دو تصحیح متفاوت از جرجانی منتشر شده است كه تردیدهایی جدّی پیرامون درستی انتسابش به وی وجود دارد. در این نوشتار پس از بررسی دلایل و نشانه‌های گوناگون برون‌متنی و درون‌متنی، نتیجه گیری می شود كه چنین تفسیری نمی‌تواند از آثار عبدالقاهر جرجانی باشد و نسبتش به او نادرست می‌نماید.

Sheikh Abd al-Qahir Jurjani (400 – 471 A.H.), the renown Iranian rhetorician, grammarian and linguist, is among the few Muslim Iranian scientists who was ahead of his scientific community and his progressive, outstanding thoughts are of more use to modern literary men and linguists than fifth century (A.H.) literary men and grammarians. Most of the works he has left behind are in the fields of syntax and rhetoric. However, an interpretation of the Quran by Jurjani with two different rectifications has been published in recent years, which has raised serious doubts about its true ascription to him. In the present article, following an analysis of various extratextual and intratextual evidence and indications, it is concluded that this interpretation cannot be the work of Abd al-Qahir Jurjani and its attribution to him is not acceptable.