بررسي تأثير نوروفيدبك آلفا/تتا و بيوفيدبك تغييرپذيري ريتم قلب بر خلاقيت شناختي و هيجاني كودكان دبستاني

Study of the effects of alpha/theta neurofeedback and heart rate variability biofeedback on emotional and cognitive creativity in elementary school children

مقدمه: براي افزايش خلاقيت صدها راه وجود دارد، اما روش­ هاي جديد بايد مبتني بر آموزش غيرمستقيم و متناسب با سرگرمي­ هاي به­ روز كودكان و نوجوانان باشد. هدف اين پژوهش، بررسي تاثير نوروفيدبك آلفا/تتا و بيوفيدبك تغييرپذيري ريتم قلب (HRV) بر خلاقيت هيجاني و شناختي كودكان دبستاني شهر اصفهان است. روش: نمونه­ ي پژوهش 90 كودك هفت تا 12 ساله (51 دختر و 39 پسر) بودند كه هم داوطلب شركت در جلسات بودند و هم ملاك­هاي ورود به پژوهش را داشتند. آزمودني­ ها به صورت تصادفي در پنج گروه آزمايشي (بيوفيدبك تغييرپذيري ريتم قلب، نوروفيدبك آلفا در مكان­ هاي Pz, P3, P4, P4-P3) و گروه گواه قرار گرفتند (هر گروه 15 نفر). براي اندازه ­گيري سازه­ هاي مورد نظر، فرم والد آزمون­هاي خلاقيت هيجاني آوريل (1999) و فرم تصويري خلاقيت شناختي تورنس (1962) در سه مرحله­ ي پيش­ آزمون، پس ­آزمون و پيگيري اجرا و آزمون هوش ريون و فرم والد سياهه­ ي نشانه­ هاي مرضي كودكان نيز پاسخ داده شد. گروه­ هاي بيوفيدبك تغييرپذيري ريتم قلب و نوروفيدبك، آموزش را در 15 جلسه­ ي 45 دقيقه­ اي و سه بار در هفته به صورت انفرادي دريافت كردند. فرض پژوهش اين بود كه بيوفيدبك تغييرپذيري ريتم قلب و نوروفيدبك آلفا/تتا مي­تواند خلاقيت هيجاني و شناختي كودكان دبستاني در مراحل پس­ آزمون و پيگيري را افزايش ­دهد. يافته­ ها: داده ­ها با استفاده از تحليل واريانس اندازه­ هاي تكراري تحليل شدند و نتايج نشان دادند كه آموزش نوروفيدبك آلفا/تتا در مكان­ هاي P3 و Pz و بيوفيدبك تغييرپذيري ريتم قلب توانسته­ اند در هر دو مرحله­ ي پس ­آزمون و پيگيري، خلاقيت شناختي و هيجاني را افزايش دهند (0/05و 0/01 > P ). نوروفيدبك PZ بر خلاقيت شناختي و بيوفيدبك تغييرپذيري ريتم قلب بر خلاقيت هيجاني اثر بيشتري داشته­ اند. نتيجه­ گيري: با توجه به نتايج به دست آمده، از اين روش­ها مي­توان براي افزايش خلاقيت شناختي و هيجاني استفاده كرد

Introduction: There are hundreds of ways to develop creativity among children, youths and adults. Developing new ideas and ways of teaching creativity should incorporate the interests and hobbies of children and young adults. The purpose of this study was to investigate the effects of alpha/theta neurofeedback and heart rate variability (HRV) biofeedback on emotional and cognitive creativity in elementary school children in the citly of Isfahan. Method:The sample consisted of 90 children who participate in the research vulnarably. Participants were randomly assigned to control five experimental groups. Emotional and cognitive creativity were measured by Torrance’s Test of Creativity and Averill’s Emotional Creativity Inventory. The experimental groups participated in 15  HRV biofeedback sessions, 15 alpha/theta neurofeedback sessions. It was hypothesized  that each of these methods increases creativity and also have differetnt effects on emotional and cognitive creativity and  their components in the experimental groups. Results:The result of analysis of variance of  repeated  measures showed  that these methods significantly increased  emotional and cognitive creativity and  their components (p< 0.05). HRV biofeedback had more effect on emotional creativity. And Pz alpha/theta neurofeedback had more effect on cognitive creativity. Conclusion: alpha/theta neurofeedback increased cognitive creativity, and heart rate variability (HRV) biofeedback increased emotional creativity.