چكيده فارسي :
هدف كم تواني ذهني يكي از اختلال هاي رشدي عصبي رايج است كه مي تواند به كيفيت زندگي نامطلوب و كاهش فعاليت ها و مهارت هاي اجتماعي منجر شود. بازي درماني مي تواند مهارت هاي اجتماعي دانش آموزان كم توان ذهني را بهبود بخشد. بازي يكي از روش هاي مهم آموزش مهارت هاي اجتماعي به دانش آموزان كم توان ذهني است. بازي درماني گروهي به بهبود مهارت هاي رهبري در كودكان كمك مي كند و مهارت هاي اجتماعي آن ها را افزايش مي دهد. چند دهه است كه از بازي درماني شناختي رفتاري به عنوان برنامه اي مداخله اي براي توسعه روابط و مهارت هاي اجتماعي كودكان كم توان ذهني استفاده مي شود. بازي درماني شناختي رفتاري نوعي درمان شناختي رفتاري انطباق يافته و حساس به رشد است. بازي در بازي درماني شناختي رفتاري، ابزاري است كه براي برقراري ارتباط استفاده مي شود و تكنيك هاي حمايتي كاربردي را غيرمستقيم به كودكان آموزش مي دهد؛ همچنين روش جالب توجه و سرگرم كننده اي است. از اين رو، آموزش برنامه هاي مناسب از جمله برنامه آموزشي بازي درماني گروهي با رويكرد شناختي رفتاري براي بهبود مهارت هاي اجتماعي كودكان كم تواني ذهني اهميت دارد. پژوهش حاضر به منظور بررسي اثربخشي برنامه آموزشي بازي درماني گروهي با رويكرد شناختي رفتاري بر مهارت هاي اجتماعي دانش آموزان كم توان ذهني در شهر اصفهان انجام شد.
روش بررسي اين پژوهش، مطالعه اي نيمه آزمايشي با طرح پيش آزمون پس آزمون و گروه شاهد بود. در اين پژوهش 22 دانش آموز كم تواني ذهني 7 تا 11 ساله شركت كردند كه در سال تحصيلي 97-1396 مشغول به تحصيل بودند. آن ها از لحاظ اقتصادي و اجتماعي در سطح متوسطي قرار داشتند. آزمودني ها با روش نمونه گيري در دسترس از مدرسه شهيدان نوري اصفهان انتخاب و به دو گروه 11 نفري آزمايش و شاهد تقسيم شدند. گروه آزمايش، برنامه آموزشي بازي درماني گروهي با رويكرد شناختي رفتاري را در 7 جلسه (هر جلسه 40 دقيقه) دريافت كردند، در حالي كه به گروه شاهد اين نوع آموزش ارايه نشد و در برنامه رايج بازي درماني گروهي مدرسه شركت داشتند. ابزار استفاده شده در اين پژوهش مقياس مهارت هاي اجتماعي ماتسون بود. والدين براي آزمودني ها مقياس مهارت هاي اجتماعي ماتسون را در دو مرحله پيش آزمون و پس آزمون تكميل كردند. اطلاعات به دست آمده از هر دو پرسش نامه در قبل و بعد از مداخله با استفاده از تحليل كوواريانس چندمتغيري در نسخه 23 نرم افزار بسته آماري در علوم اجتماعي تحليل شدند.
يافته ها در ابتدا مفروضه هاي عادي بودن و همگني واريانس-كوواريانس متغيرها ارزيابي شدند. آزمون كلموگروف اسميرنوف حاكي از آن بود كه همه متغيرها عادي هستند (p > 0/05). آزمون باكس هم فرض همگني واريانس-كوواريانس را تاييد كرد. بنابراين مفروضه هاي آزمون آماري تحليل كوواريانس چند متغيري برقرار است و مي توان براي تحليل داده ها از اين آزمون آماري استفاده كرد. نتايج تحليل كوواريانس چندمتغيري نشان داد برنامه آموزشي بازي درماني گروهي با رويكرد شناختي رفتاري اثر معناداري بر مهارت هاي اجتماعي دانش آموزان كم توان ذهني داشت (p < 0/001). همچنين نتايج بيانگر اثر معنادار برنامه آموزشي بازي درماني گروهي با رويكرد شناختي رفتاري بر همه خرده مقياس هاي مهارت اجتماعي (رفتار اجتماعي مناسب، رفتار غيراجتماعي، پرخاشگري و رفتار تكانشي، برتري طلبي و اطمينان زياد به خود داشتن، ارتباط با همسالان) در اين دانش آموزان بود (p < 0/001). بر اساس مجذور اتا مي توان گفت به ترتيب 67، 55، 61، 56، 62 و 55 درصد تغييرات هر يك از مولفه هاي رفتار اجتماعي مناسب، رفتار غيراجتماعي، پرخاشگري و رفتار تكانشي، برتري طلبي و اطمينان زياد به خود داشتن، ارتباط با همسالان و مهارت هاي اجتماعي از شركت دانش آموزان كم توان ذهني در برنامه آموزشي بازي درماني گروهي با رويكرد شناختي رفتاري ناشي مي شود.
نتيجه گيري برنامه آموزشي بازي درماني گروهي با رويكرد شناختي رفتاري باعث بهبود مهارت اجتماعي دانش آموزان كم توان ذهني شد و استفاده از اين برنامه آموزشي با نتايج مثبت و موثري همراه بود، زيرا مهارت هاي اجتماعي گروه شاهد كه در برنامه بازي درماني گروهي رايج مدرسه شركت كرده بودند، بهبود معناداري نداشت. بنابراين توجه به برنامه آموزشي بازي درماني گروهي با رويكرد شناختي رفتاري ضروري است و برنامه ريزي براي ارايه آموزش اين نوع برنامه بازي درماني گروهي به كودكان و دانش آموزان كم توان ذهني اهميت ويژه اي دارد.
چكيده لاتين :
Objective Intellectual disability is a common neurodevelopmental disorder which leads to lower social activities, skills and life quality. It seems that play therapy could improve social skills of students with intellectual disability. Play is one of the important methods for social skills training to students with intellectual disability. Group play therapy enhances social skills like leadership among children. Cognitive-behavioral play therapy has been proposed since several decades ago as an intervention program for developing social relationships and skills in children with intellectual disability. Cognitive-Behavioral Play Therapy (CBPT) is a developmentally sensitive adaptation of cognitive-behavioral therapy. In CBPT, play is a medium to communicate and indirectly teach empirically-supported techniques to children in an engaging way. So, it is important to plan suitable training programs such as group play therapy training program for improving social skills of children with intellectual disability. The purpose of the present study was to investigate of the efficacy of group play therapy training with cognitive-behavioral approach on the social skills of students with intellectual disability in Isfahan City, Iran.andamp;nbsp;
Materials andamp; Methods The present research was a quasi-experimental study with pretest, post-test design and control group. The participants were 22 students with intellectual disability aged 7-11 years in 2017-2018 academic year. They belonged to middle socio-economical class. Subjects were selected by convenience sampling method from school of Shahidan Nouri in Isfahan. They were divided into experimental and control groups, each group consisting of 14 students. The experimental group received group play therapy training program in 7 sessions (each session 40 minutes), while control group did not participate in this program but participated in common group play therapy program in the school. The study instrument was the social skills scale of Matson. Social skills scale was completed by parents for all subjects in pretest and post-test. The relevant data were collected through the questionnaire before and after the training sessions. Multivariate Analysis of Covariance (MANCOVA) was performed in SPSS V. 23.
Results first, normality of variables and contingency of variance and covariance assumptions were tested. The Kolmogorov-Smirnov test showed that all variables were normally distributed (Pandgt;0.05). Also, Box test confirmed contingency of variance-covariance assumption. So, assumptions of MANCOVA test were confirmed and could be used for data analysis. The results of MANCOVA showed that group play therapy training with cognitive-behavioral approach program had a significant effect on the social skills of students with intellectual disability (Pandlt;0.001). The results also revealedandamp;nbsp;that group play therapy training program had a significant effect on all subscales of social skills (appropriate social behavior, asocial behavior, aggressive and impulsive behavior, superiority and self-confidence, communication with peers) in these students (Pandlt;0.001). It can be stated that according to Eta square, 67%, 55%, 61%, 56%, 62%, and 55% of variations in components of appropriate social behavior, asocial behavior, aggressive and impulsive behavior, superiority and self-confidence, communication with peers, and social skills, respectively, can be explained by the subjectsandamp;rsquo; participation in group play therapy training program.
Conclusion Group play therapy training program with cognitive-behavioral approach improved the social skills of students with intellectual disability. In other words, applying this training program has been associated with effective and positive outcomes, because social skills of the control group did not shown significant improvement. Therefore, paying attention to the group play therapy training program with cognitive-behavioral approach is essential and planning for providing training of this type of group play therapy program for children and students with intellectual disability is of particular importance.
