كليدواژه :
پدرسالاري , زروان , زن , زن سروري , شاهنامه
چكيده فارسي :
يكي از آيين هاي باستاني كه ظاهراً در اواخر دورة هخامنشي از بطن دين زردشتي منشعب شده، آيين زرواني است. در اين عصر، گروهي از زردشتيان با تأمل در دو مينوي نخستين؛ يعني اهورامزدا و اهريمن به اين باور دست يافتند كه بايد اين دو را پدري باشد؛ بنابراين به ايزد زروان به عنوانِ پدر دو مينو نگريستند و زروان را زايندة آن دو پنداشتند كه اين اسطوره مي تواند گذارِ جامعة ايران از زن سروري به مردسالاري را در ذهن تداعي كند؛ چرا كه امرِ زادن – البته در اسطوره- نيز از زنان سلب گشته و اين هنرِ زنان، بي مقدار پنداشته و به مردان سپرده شده است؛ بنابراين مي توان بر آن بود كه با ظهور كيش زرواني در ايران، نظام زن سروري آهسته آهسته به زوال مي رود و نقش زن در جامعه بسيار كم رنگ مي شود و جايگزين عشقِ مادرسالارانه، قانون پدرمدارانه مي گردد. در اين قانون مداري كه عشق نقش چنداني ندارد، زن كاركرد و خويشكاريِ دگرگوني مي يابد؛ او از يك سو ابزار پيوند سياسي مي شود و از سوي ديگر، وسيله اي براي تداوم نسل، كه اين دو خويشكاريِ زن در شاهنامه انعكاسِ پررنگي دارد. البته اين به معنيِ عدم وجود زنانِ بزرگ و تأثيرگذار در شاهنامه نيست؛ چرا كه در برخي داستان ها زنان نقش اساسي دارند كه اين بزرگي و تأثير مي تواند بازمانده اي از دورانِ زن سروري باشد و فردوسي به عنوانِ راويِ حماسة مليِ ايرانيان، همة اين ويژگي هاي فرهنگي را در اثرِ خود منعكس كرده است.
چكيده لاتين :
One of the ancient religions which seems to be originated from Zarathustra in the Achaemenid era is Zurvanism. In this era, thinking about the first two gods, Ahura Mazda and Ahriman, some of the Zarathustrians came to this conclusion that these two gods might have had a father. They took Zurvan as the father and the creator of these gods. Since childbearing has been taken from women and given to men, it can be considered as another reason for transition from matriarchy to patriarchy. Therefore, one can believe that with the appearance of Zurvanism in Iran, matriarchal system, little by little, was disappeared and the woman’s role has been decreased in society and the love of matriarchy has been replaced by the laws of patriarchy. Thus, in this situation, love has no place and women play a different role. Woman, on one hand, becomes a means of political union, and on the other hand, becomes a means of reproduction. These two functions have strong reflections in Shahnameh. However, it does not mean that the influential and great women are absent in Shahnameh, on the contrary, in some stories, women have important roles. This greatness might be left from matriarchal period. Ferdowsi, the author of Iranian national epic, has considered all these cultural characteristics in his work.
