مقايسه روش‌هاي هيدرولوژيكي و هواشناسي جهت پايش روزانه خشكسالي: مطالعه موردي دوره خشكسالي 1378 لغايت 1380 استان تهران

Comparison of Hydrological and Meteorological Methods for Daily Drought Monitoring: A Case Study, the 1998-2000 Drought Spell of Tehran , Iran

استفاده از معرف‌هاي هواشناسي و به خصوص بارندگي از دير باز براي پايش خشكسالي مد نظر بوده و روش‌هاي بسياري در اين خصوص ارائه شده است. اما علاوه بر آنها، معرف‌هاي هيدرولوژيكي نيز مي‌توانند نقش مهمي را در بيان وضعيت خشكسالي داشته باشند. در اين تحقيق، يكي از معدود روش‌هاي پايش هيدرولوژيكي خشكسالي به نام روش چانگ كه مقياس روزانه دارد، با تغييراتي براي ارزيابي چگونگي خشكسالي روزانه استان تهران مورد استفاده قرار گرفت و سپس با شاخص خشكسالي مؤثر ( Effective Drought Index ) (EDI) كه تنها شاخص هواشناسي با مقياس روزانه است، مقايسه شد. نتايج ضمن تأييد قابليت‌هاي روش چانگ و اهميت دخالت معرف‌هاي هيدرولوژيكي در پايش خشكسالي، نشان مي‌دهد كه روش چانگ از حساسيت بيشتري به كمبود منابع آبي در شرايط خشكسالي برخوردار مي‌باشد. به طوري كه مقايسه دو روش طي سه سال 78-1377 الي 80-1379 حاكي از اين است كه 31/1 درصد ايام توسط چانگ خشكسالي "بسيار شديد" و شاخص خشكسالي موثر براي همين طبقه از خشكسالي رقم 3/7 درصد ايام را اعلام كرده است. به دليل دخالت معرف‌هايي مانند ذخيره سدها و آب زيرزميني، روش‌هاي هيدرولوژيكي همراه با شاخص‌هاي هواشناسي مي‌توانند تركيب ايد‌آلي را در اعلام وضعيت خشكسالي ارائه دهند كه در آن هم خشكسالي ناشي از كاهش نزولات و هم ناشي از مصرف بالا و سوء مديريت قابل تفكيك باشد.

Application of meteorological indicators has extensive use in drought monitoring. However, hydrological indicators can also play an effective role in this task. In this research, one of the rare approaches in drought monitoring with hydrological indicators namely Chang method has been applied and assessed for the Tehran basin using daily time step. The results have been compared with the unique meteorological drought index, EDI (effective drought index) and show the capabilities of the hydrological method and its more sensivity to water resources deficit. For instance, application of these procedures for the 1998 to 2000 drought spell in Tehran province revealed that Change method declares 31.1 % of times in very severe drought whereas it is 3.7 in EDI. Because of applying different indicators (e.g. reservoir and ground storage), a combination of both procedures is an ideal approach for drought monitoring in which the water inputs to the system as well as storage and consumptions are considered. The applied methodology makes it Possible to distinguish droughts due to rainfall deficit from the ones, which are resulted from water resources miss management.