پتانسيل معدني شدن نيتروژن در يك خاك آهكي تيمار شده با دو نوع كود آلي

Nitrogen Mineralization Potential in a Calcareous Soil Treated with Two Organic Fertilizer

در سال‌هاي اخير، استفاده از پسماندهاي آلي و فراورده‌هاي جانبي كار خانه‌ها به عنوان كود آلي و اصلاح كننده‌هاي خاك براي توليد محصولات كشاورزي مورد توجه قرار گرفته است. در كشور ما به‌دليل فقر مواد آلي خاك‌هاي كشور از يك‌سو و توليد تجاري كود‌هاي آلي از سوي ديگر، تمايل به استفاده از اين كودهاافزايش يافته است. هدف از انجام اين مطالعه بررسي و تفكيك اثر نوع كود، سطوح مختلف كودي و تعداد سال كوددهي بر پتانسيل معدني‌شدن نيتروژن در يك خاك آهكي (فاين، ‌لومي، ميكسد، ترميك، تيپيك هاپل آرجيد) در منطقه اصفهان بود. آزمايش در قالب طرح كرت‌هاي خرد شده و در سه تكرار انجام گرديد. هر كرت اصلي به سه كرت خرد شده تقسيم گرديد و اعمال تيمارها در سه سال متوالي به گونه‌اي بود كه بخشي از كرت تنها در سال اول، بخشي ديگر در دو سال پياپي و بخش سوم در سه سال متوالي تيمار كودي (كود گاوي يا لجن فاضلاب) مشابه (25،0 و 100 مگاگرم بر هكتار) دريافت كردند. نمونه‌برداري مركب از خاك، ‌6‌ ماه پس از كوددهي سوم از عمق 0 تا 15 سانتي‌متري انجام ‌شد. پتانسيل معدني‌شدن نيتروژن با استفاده از روش انكوباسيون بلند مدت-‌ آبشويي اندازه‌گيري شد. در پايان فصل كشت نيز بخش هوايي ذرت برداشت گرديد. نتايج نشان داد پتانسيل معدني‌شدن نيتروژن در تيمارهايي كه كود گاوي و لجن فاضلاب دريافت كرده بودند، تفاوت معني‌داري نداشتند ولي هر دو اين تيمارها نسبت به شاهد اختلاف معني‌داري را نشان دادند. اضافه كردن 100 مگاگرم بر هكتار كود گاوي و لجن فاضلاب به خاك، پتانسيل معدني‌شدن نيتروژن را نسبت به تيمار شاهد 4 برابر و نسبت به تيمار 25 مگاگرم در هكتار 1/7 برابر افزايش داد. هم‌چنين پتانسيل معدني‌‌شدن نيتروژن در تيماري كه سه سال پياپي كود آلي دريافت كرده بود نسبت به تيمارهاي دو سال كود دريافت كرده، يك سال كود دريافت كرده و شاهد، به ترتيب 2/1، 2/5 و 5 برابر افزايش را نشان داد. بين پتانسيل معدني‌شدن نيتروژن با پاسخ‌هاي گياه ذرت مانند عملكرد ( ** 0/531= r )وجذب نيتروژن ( *** 0/568= r ) روابط معني‌داري مشاهده شد. حاصل‌ضرب پتانسيل معدني شدن نيتروژن در ثابت سرعت معدني شدن نيز با پاسخ‌هاي گياه، مانند عملكرد ( *** 0/710= r ) و جذب نيتروژن ذرت ( *** 0/734= r ) روابط معني‌داري را نشان داد. نتايج بيانگر آن است كه الگوي تأثيرپذيري نيتروژن كل در تيمار‌هاي مورد مطالعه، متفاوت از الگوي تغييرات پتانسيل معدني‌ شدن نيتروژن است.

Organic fertilization has been practiced in Iran due to the shortage of soil organic matter. In recent years, attention has been payed to the organic fertilizers because their commercial production has recently started and demands for their application have increased. The objectives of this study were to investigate the effects of organic fertilizer type, rates and times of application on the N mineralization potential (NMP) in a calcareous soil (fine loamy, mixed, thermic, Typic Haplargid) in Isfahan region. The soil samples were collected from a previousely established field experiment. The experiment design was split plot with three replications. Each main plot was split into subplots receiving 1, 2 and 3 annual consecutive applications of cow manure and sewage sludge at the rates of 0, 25 and 100 Mg ha-1. The soil samples were taken from 0-15 cm depth, 6 months after the third application of the organic fertilizers. Nitrogen mineralization potential was measured by a long-term leaching-incubation procedure. Results indicated that NMP was similarly affected by cow manure and sewage sludge. Nitrogen mineralization potential in the treatments which received 100 Mg ha-1 organic fertilizers, was 4 and 1.7 times greater than that of control and 25 Mg ha-1 treatments, respectively. A significant increase was also observed in NMP in the treatments which received different times of application. The NMP in the three-year applied treatments was 5, 2.5 and 2.1 times greater than that of control, two- and one-year applied soils. Significant correlations were observed between NMP and corn yield (r=0.531**) and corn N uptake (r=0.568***). The product of NMP and N mineralization rate constant was also significantly correlated with corn yield (r=0.710***) and corn N uptake (r=0.734***). Different patterns were observed between the responses of total N and NMP in the treated soils.