ريخت شناسي داستان زال و رودابه، بهرام گور واسپينود، گشتاسب و كتايون

A Morphological Study on the Stories of “Zal &Rudabeh”, “Bahram&Espinod”, “Goshtasb&Katayoun”239

شاهنامه، اين جاودانه اثر فردوسي، قرن هاست بر تارك ادبيات ايران و حتي جهان جاي دارد، در اين بين ماجراهاي عاشقانه ­ي شاهنامه با توجه به تم غالب حماسي آن، كمتر كنكاش شده است. اين جستار ­به بررسي وتحليل داستان «زال ورودابه» و دو داستان مشهور ديگر شاهنامه، يعني «بهرام گور و اسپينود»، «گشتاسب و كتايون» مي­پردازد. ماجراهاي فوق از ­مشهورترين قصه هاي عاشقانه ­ي شاهنامه­ ي فردوسي ­مي باشند. براي دستيابي به نتايج دقيق از اين پزوهش، داستان ها را به شيوه ريخت شناسي تا حد ممكن به وسيله جداول و نمودارها مورد تجزيه و تحليل قرار مي دهيم. سپس نتايج به دست آمده را بر همديگر تطبيق مي كنيم. هرچند از لحاظ ساختاري ويژگي هاي مشتركي بين سه داستان مشاهده مي شود ولي چند ويژگي اصلي مانند تسليم مسالمت آميز قدرت و تغيير دين يكي از شخصيت هاي اصلي، اسپينود، از موارد اختاف بين داستان ها مي باشد كه قابل توجه است.

The Shahnameh, Ferdowsi’s immortal masterpiece, has stayed at the apex of the literature of Iran, even the world for centuries. However, due to the dominance of the epic mood of the Shahnameh, its romantic adventures have been explored less. The present paper attempts to investigate and analyze the story of "Zal and Rudabeh" and two other famous epic stories, "Bahram-e Gur and Espinud" and "Goshtasb and Katayoun" which are of the most famous love stories in the Shahnameh. ­To achieve accurate results from this research, by means of figures and tables, as much as possible, the stories are morphologically analyzed, then the results are compared to each other, and finally, we identify the characteristics of each of the stories in the main study. Although structurally common features can be observed among the three-stories, some basic features such as peaceful surrender of power and religion conversion of one of the main characters, Espinud, are of noticeable differences existing among the stories.