بازتاب انواع صورت‌هاي فلكي در هنر سفال‌گري دوران اسلامي تا دوره صفوي و تطبيق آن‌ها با نمونه‌هاي موجود در كتاب صورالكواكب عبدالرحمن صوفي

Title: Reflection of constellations motifs on Islamic pottery of Iran until safavid period in compliance with old version of the book of SOVAROLKAVAKIB

تحقيق پيشِ رو، به بررسي بازتاب انواع صورتهاي فلكي از جمله نقوش دايره البروج بر روي سفالينه هاي دوران اسلامي ايران از سده هاي اوليه اسلامي تا اوايل دورة صفوي مي ­­پردازد. هدف تحقيق شناسايي و طبقه بندي كلي انواع مختلف نقوش مرتبط با مفاهيم نجومي در اين سفالينه ها و مقايسة آنها با نمونه هاي موجود در يكي از مهمترين كتب تخصصي علم نجوم مي باشد. مهمترين پرسشهاي تحقيق عبارتند از: 1- انواع صورتهاي فلكي كه بر روي سفالينه هاي دوران اسلامي ايران نقش بسته اند؛ كدامند و داراي چه ويژگيهايي مي باشند؟ 2- صورتهاي فلكي مزبور تا چه ميزان با نمونه هاي موجود در كتاب صورالكواكب عبدالرحمن صوفي انطباق دارند؟ روش تحقيق توصيفي – تحليلي و رويكرد آن تطبيقي است. گردآوري اطلاعات بر اسناد و مدارك كتابخانه اي و مشاهدات، متكي است و روش تحليل داده ها كيفي مي باشد. جامعه آماري تحقيق متشكل از يازده نمونه شاخص سفالينه دوران اسلامي حاوي نقوش صور فلكي است. بنابر يافته‌هاي تحقيق، صورتهاي فلكي روي سفالينه هاي اسلامي از تنوع گسترده اي برخوردارند و با توجه به تمركز بيشتر سفالگران بر ملاكهاي تزييني، كاملا منطبق با نمونه هاي نسخ خطي علم نجوم ترسيم نشده اند بلكه بعضا به اقتضاي سليقة هنرمند، تغييراتي در آنها صورت گرفته است. روش تحقيق توصيفي - تحليلي و رويكرد آن تطبيقي است گردآوري اطلاعات بر اسناد و مدارك كتابخانه اي و مشاهدات متكي است و روش تحليل داده ها كيفي است جامعه آماري تحقيق متشكل از يازده نمونه شاخص سفالينه دوران اسلامي حاوي نقوش صورفلكي است.

Designs over Islamic pottery are among the most beautiful and yet so full of mystery decorative motifs of Islamic art that represent various aspects of past people's lives. Interpretation of Meanings and Concepts behind these seemingly ordinary motifs requires knowledge from various sources that influence their use, including mysticism, astronomy, literature, etc. The important point in the interpretation of these motifs is attention to the lack of purely decorative or aesthetic use of motifs. The present study is an attempt to establish a connection with some of these beautiful designs and decipher their meaning. As we know astronomy had importance for various religious and nonreligious reasons in the Islamic period and obviously potters couldn't ignore that for attracting more customers and were encouraged to applicate astronomical signs. Obviously identification of different kinds of theses motifs can show us condition and amount of relation between pottery art with other life aspects of people especially scientific or even superstition. In this way main decorative characteristics and most important factors of application and concepts of astronomical motifs especially individual constellations in many of typical potteries with these motifs from early Islamic period until Safavid period, has discussed and analyzed. Research Method for achieving these aims is a combination of historical, descriptive and comparative methods. In firt step, typical examples of Islamic pottery wares with constellations motifs has been selected from different books or museums and after detecting their period of making and method of decoration, their astronomical concepts have compared with astronomical designs of book of Sovar Alkavakib Alsufi. Towards the important findings of the research, constellations motifs over the Islamic potteries aren’t completely similar to constellations examples of astronomy books. Also animal and human symbols of asterism especially female kind in human symbols had more application toward to its further decorative nature.