بررسي و تحليل تشبيهات درباري در قصايد سيف فَرْغاني

بسياري از شاعران ايراني از ديرباز در دربار صاحبان قدرت سياسي حضور مقطعي يا دائمي داشته اند؛ اما بوده اند شاعران آزاده اي كه هيچگاه گرد قدرت نگشته اند و يا پس از مدتي به دلايل گوناگون ترْكِ سلطاني را ترك كرده اند. حضور يا پشت پازدن به قدرت، در شكل دادن تصاوير شعري شاعران تاثير گذار بوده است. در اين مقاله تاثير دربار بر تشبيهات اشعار سيف فَرْغاني به عنوان شاعري كه از دربار و امتيازهاي حكومتي بريده بررسي مي شود. براي رسيدن به هدف پژوهش، عناصر درباري، به يازده بخش تقسيم شده است. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه در ميان يازده بخش عناصر درباري، حوزه نقد رايج و پديده هاي گران قيمت و نفيس بيشترين بسامد و حوزه پارچه هاي قيمتي كمترين بسامد را به خود اختصاص داده است. سيف از اين عناصر درباري نه در مدح اميران و سلاطين زمان بلكه در برخي از موارد به مذمت و نكوهش آنها نيز پرداخته است. او عمدتاً از اين تشبيهات درباري در فخر و مباهات خويش، مدح و توصيف معشوق و بيان انديشه هاي ديني و اجتماعي بهره برده است. اين رويكرد ناظر بر اين است كه هرچند ممكن است شاعران عليه اهداف و آمال حكومتي بشورند، تحت تاثير سنت هاي ادبي و روح حاكم بر زمانه هستند.